Moj grad-moj kraj-slikom i slovom

Crkva "Sveti Đorđe"

Prva muzejska postava u Boru otvorena je 1951. godine sa temom iz istorijata Bora i rudnika. Muzej je počeo sa radom 1961. godine kao Narodni muzej kompleksnog tipa, čiji je osnivač Skupština opštine Bor.
Godine 1970. Muzeju je priključen konak kneza Miloša u Brestovačkoj Banji.

Duga tradicija rudarstva i metalurgije ovog kraja dovela je do stvaranja potrebe za specijalizovanim muzejom čija bi osnovna koncepcija bila proučavanje rudarsko-metalurške delatnosti ovog kraja od praistorije do današnjih dana. Te tako 1972. godine menja se koncepcija i naziv Muzeja u Muzej rudarstva i metalurgije.
Danas Muzej u svojim zbirkama ima preko 16000 predmeta. Ovaj materijal je svrstan u pet zbirki: arheološka, etnološka, istorijska, umetnička i tehnička. Muzej svoju bogatu zbirku prezentuje kroz stalne muzejske postavke, tematske izložbe i izdavačke delatnosti.

Stalnu postavku čine:

Istorijski razvoj rudarsva i metalurgije od praistorije do danas.
Ova postavka predstavlja hronološki pregled razvoja rudarstva i metalurgije od praistorije do danas. Obuhvata praistorijski period, period od enolita do gvozdenog doba, starije gvozdeno doba, antički period, srednjovekovni period i predmete iz novije istorije. Postavka je u zgradi muzeja i čine je 1200 muzejskih predmeta čiji je hronološki pregled dat na oko 300 m2. Postavka je proširena predmetima iz prve polovine XX veka.

Park-Muzej rudarsko metalurško mašinske opreme
Ova muzeološka postavka tehnike obuhvata mašine koje su do skora bile u upotrebi u pogonima RTB-a Bor. Postavku čine preko dvadeset eksponata većih dimenzija, izloženih u parku do same zgrade Muzeja, na oko 4,5 ha i predstavljaju jedinstvenu muzejsku postavku te vrste na otvorenom kod nas. Park-muzej na najbolji način prikazuje istorijski razvoj tehnologije XX veka, mašina i uređaja koji su se koristili u procesu vađenja i prerade rude.

Postavka u konaku kneza Miloša u Brestovačkoj banji
Ova postavka je istorijsko-etnografskog karaktera, koja obuhvata period od 1837. godine do početka XX veka.

Izložba skulptura Umetničke kolonije "Bakar" u Galeriji Kolonije
Muzej rudarstva i metalurgije osniva 1985.godine Umetničku koloniju ''Bakar'' sa ciljem da obogati svoje zbirke. Rad ove kolonije odvija se u prostorima livnice gde se realizuju monumentalne skulpture u raznim plemenitim materijalima, od bakra, bronze, mesinga i aluminijuma. Stalnu izložbenu postavku Kolonije čine oko stotinak skulptura nastalih tokom ovih godina koje prezentuju rad kolonije. Umetnička kolonija ''Bakar'' izradila je skulpture većih dimenzija, za prostore u gradu i njih tridesetak je postavljeno u gradu i okolini.
Muzej rudarstva i metalurgije, Bor Moše Pijade 19.

Crni Vrh

Od Bora je Crni vrh udaljen 30 kilometara. Najviši vrh nalazi se na 1043 m nadmorske visine. Planinski masiv Crni vrh veoma je bogat kvalitetnim šumama, posebno bukovim. Blizina asfaltnog puta Bor-Žagubica, prijatna planinska klima sa dubokim snežnim pokrivačem koji traje gotovo do maja, bujno zelenilo i čist planinski vazduh učinili su da ova planina postane primamljiva za mnoge goste.

Prvi objekat koji je izgrađen na Crnom vrhu je Planinarski dom, iz 1952. godine u čijoj je neposrednoj blizini teren za skijanje sa uspinjačom. Značaj Crnog vrha za razvoj planinskog turizma, ne samo u borskoj opštini, nego i u citavoj Srbiji do punog izražaja će doći kada za par godina bude završen turisticki centar "Crni vrh", koji ce zahvatati površinu od oko 210 hektara.

Izgradnjom hotela visoke kategorije, tipa Hayatt, sa oko 850 postelja, apartmanskog naselja, ski staza, klizališta, teniskih i terena za mini golf, sportske hale i heliodroma, prirodne lepote ove planine postaće dostupne i najprobirljivijim gostima iz sveta. Izgradja je trenutno potpuno stala, potrebna je velika investicija, i sigurno je da bi ovaj hotel mogao biti ponos ćitave Srbije.

Zlotske pecine

Lazareva pećina nalazi se u istočnoj podgorini Kučaja: od Zlota je udaljena 3 km dok od Bora ta razdaljina iznosi 21 km. Ulaz u pećinu je sa leve strane Lazareve reke, na izlasku iz njenog jedinstvenog kanjona. Čitava pećina izgrađena je u krečnjačkom humu Pripor, koji je skoro sa svih strana ograničen nižim zemljištem osim prema Kučaju s kojim je povezan uzanim krečnjačkim grebenom. Brežuljak Pripor visok je 55m (iznad ulaza) dugačak 250 m i širok 120 m.

Ulaz u pećinu nalazi se na visini od 291.41 m odnosno 6.71 m od korita Lazareve reke i jakog krškog vrela ispred ulaza. Od tog vrala i jednog periodskog izvora, kao i jednog izvora sa desne strane reke formira se stalni tok Lazareve reke, koji se nakon 875 m uliva u Zlotsku reku.

Zlotska pećina spada u grupu izvorskih objekata, te je shodno tome sastavljena od dva nivoa kanala, starijeg suvog-fosilanog i mlađeg rečno-aktivnog. Ukupna dužina kanala iznosi 1592 m. Bogata je pećinskim nakitom: stalagmitima, stalaktitima i pećinskim stubovima i sastoji se iz više dvorana.

Po legendi koja živi u Zlotu pećina je dobila ime po knezu Lazaru.Posle kosovskog boja, ostaci vojske bežeći pred Turcima, sklonili su se u pećinu. Tu su živeli neko vreme i hranili se, o čemu svedoče i kosti domaćih životinja kojih ima svuda po pećini. Takođe se priča da se pećina zove po nekom Lazaru koji se krio od Tatara i Turaka. U tursko vreme, pećina je bila zazidana da se ne bi mogli sklanjati hajduci i zbegovi.

Neko vreme od kada je počelo turističko uređenje ime pećine je promenjeno i zvala se Zlotska pećina.
S obzirom na predanje, a i načelno, umesno je vratiti pećini njeno pravo ime, a pojmom "zlotske pecine", obuhvatiti sve pećine ovog kraja: Lazarevu, Vernjikicu, Mandinu, Vodenu, Hajducicu i mnoge druge.

Zbog povoljnog položaja i ostalih karakteristika (suva pećina, zatvorena, tekuća voda i dr.), čovek je od davnina koristio Lazarevu pećinu kao stanište.
Prva istraživanja potiču od F. Hofmana , koji je pronašao oruđe i komade posudja i to u horizontu u kome se nalaze kosti pećinskog medveda. Slične ostatke materijalne kulture otkrio je Jovan Cvijić .


Na osnovu detaljnih arheoloških istraživanja (1963, 1964 i 1968) u Ulaznoj dvorani , utvrdjeno je da Lazareva pećina pretstavlja jedno od najznačajnijih arheoloških nalazišta u Srbiji. U pećini su otkrivena tri kulturna horizonta , po N. Tasiću .
Najstarije naselje pripada bakarnom dobu (prelaz iz IV u III milenijum, tj, pre oko 5000 godina). Tada je Lazareva pećina bila metalurški centar u kome su izrađivani predmeti od bakra i eksportovani na susedna tržišta. U pećini je otkopano 50 celih ili fragmentalnih predmeta od bakra: dleta, šila, igle, pljosnate sekire, ukrasni predmeti i sl., kao i veći broj celih ili fragmentalnih posuda od pečene zemlje i najzad predmeta od kostiju divljih životinja : šila, dleta, noževi i dr.

Srednji kulturni sloj nastavlja se na prethodni i pripada bronzanom dobu. Na početku tog doba dolazi do smene stanovništva i Lazareva pećina postaje značajna lovačka stanica u kojoj su izrađivane alatke od kostiju ulovljenih životinja, prvenstveno od jelenskih rogova . Takođe su otkrivene izrađevine od pečene zemlje, ukrašene linijama, tačkastim ubodima i nalepcima.
Početkom bronzanog doba dolazi do iznenadnog prekida u korišćenju pećine koji je trajao više od 1000 godina - sve do dolaska Tračana i Ilira .
Najmlađe naselje počinje oko IV do V veka pre nove ere. Za njega je karakterističan povratak bakru - glavnom rudnom bogatstvu ovog kraja .U tom periodu u Lazarevoj pećini liju se razni predmeti od bronze: noževi, koplja, dleta i dr., a posebno ukrasni predmeti: igle sa ukrašenim glavama, kopče u obliku romba sa donjim delom za pričvršćivanje, prstenje od navijene bronzane žice, ukrasi za kosu itd. Takođe su zastupljeni koštani predmeti: igle, drške za noževe i dr., kao i predmeti od keramike, dobre izrade, crne boje, odlično uglačane. Najvredniji nalaz iz tog perioda je jedan kompletan bronzani pojas koji se sastojao iz osam članaka i preko 60 spiralnih ukrasnih detalja. Prema N. Tasiću, trgovačke veze žitelja Lazareve pećine dopirale su do obala Egejskog mora. Posle ovog zlatnog perioda Lazareva pećina je bila stanište ili sklonište samo povremeno, naročito za vreme Turaka.

Kada je počelo uredjenje Lazareve pećine (1953. godine), u Ulaznoj dvorani bile su postavljene vitrine sa arheološkim i paleontološkim zbirkama. Međutim, potpuno izmenjena klima štetno je uticala na eksponate, pa su odneti u Bor. Nakon zatvaranja ulaza u pećinu, kako je predviđeno projektom, eksponati će biti opet vraćeni u Ulaznu dvoranu, ali ovog puta u odgovarajući ambijent.

Pećina Vernjikica je udaljena od Lazareve oko 2 km. Smeštena je u dolini Lazareve reke na visini od 454 m i spada u red pećina sa vrlo čistim krečnjakom pa se verovatno zbog toga veruje da joj naziv potiče od reči “var” što znači krečnjak. Smatra se atraktivnijom pećinom od Lazareve zbog mnoštva velikih dvorana koje se protežu celom dužinom pećine- 1015 m. Karakteriše je mnogo “džinovskih” stalagmita i stalaktita neobičnih oblika i formi. Upravo jedan takav stalagmit nalazi se na ulazu dvorane “Koloseum”, visok je 11 m i prečnika 4 m (u osnovi) a 2,5 m pri vrhu. Ovaj stalagmit “Kolos” je ujedno i zaštitni znak pećine Vernjikica.

Brestovacka banja

Brestovačka banja je udaljena od Bora samo 8 kilometara. U to prvo vreme razvoja turizma izgrađen je Knežev dvorac, Okružna zgrada i kafana "Izletnik". Lekovita svojstva banjske vode počivaju na mikroelementima kalijuma, kalcijuma, fluora... Deset termomineralnih izvora sa temperaturom od 32 do 40 stepeni Celzijusovih leče oboljenja kostiju, zglobova, mišica i kože, a pomaže i kod opšte iscrpljenosti organizma i kod posledica povreda, reume, bolesti nervnog sistema...

Prema arheološkim nalazima za nju su znali još Vizantinci, kasnije i stari Rimljani, i prema tome spada u najstariju banju u Srbiji. Puni procvat doživljava nakon oslobađanja ovih predela od Turaka, u doba Miloša Obrenovića . Na to vreme podseća tursko kupatilo (hamam), restauriran 1970. godine, konak Kneza Miloša, izgrađen 1837. godine koji predstavljaju kulturna dobra pod zaštitom države ali i dvorac kneza Aleksandra koji datira od 1856. godine i koji još nije obnavljan, pa se pretpostavlja da će se publikacijom doći do investicija dvorca i time doprineti rekonstrukciji i restauraciji. Inače, objekti koji su tada izgrađeni, sačuvani su i do danas u gotovo nepromenjenom obliku.


U Brestovačkoj Banji, osim kneza Miloša, boravi i knjeginja Ljubica, Jevrem Obrenović, Milošev brat, Milutin Petrović, brat Hajduk Veljka i drugi viđeniji ljudi. U to vreme ona je s pravom nosila ime "dvorske banje", pa su je posećivali i strani gosti.

Danas je u sklopu konaka je istorijsko-etnološka postavka Muzeja rudarstva i metelurgije iz Bora (portreti, tursko posuđe...) koja je dostupna tokom letnje sezone. Tursko kupatilo se takođe tokom leta prilagođava kulturnim manifestacijama: izložbe, ulje na platnu, akvarel, radovi umetnika borskog udruženja "Vane Živadinović Bor".

Deset termomineralnih izvora sa temperaturom od 32 do 40 stepeni Celzijusovih leče oboljenja kostiju, zglobova, mišica i kože, a pomaže i kod opšte iscrpljenosti organizma i kod posledica povreda, reume, bolesti nervnog sistema, zapalenja ženskih polnih organa, oboljenja perifernih krvih sudova. U poslednje vreme su aktivna 4 izvora. Gostima koji borave u Banji posebno prija stoletna šuma koja zahvata površinu od oko 90 hektara.

Sadašnji smeštajni kapaciteti su u "Domu odmora" (restoran sa prenoćištem, "Izletniku" i vilama "Toplica", "Lucija", "Košuta" i "Biljana" (88 ležaja sveukupno sa vilama). Voda se direktno sa izvora navodi u zatvorene bazene. Banjska voda je izuzetno lekovita.

Država: Njemačka
Pokrajina: Bavarska
Stanovništvo: 503.088 popis (2007)
Površina: 186,38 km²
Gustoća: 2.699 stanovnika na km²
Nadmorska visina: 309 n.m.
Pozivni broj: +49 911, 9122, 9129
Poštanski broj: 90001-90491
Registarska oznaka: N

Gradovi partneri

Nizza, od 1954
Krakov, od 1979
Skopje, od 1982
Glasgow, od 1985
San Carlos, od 1985
Gera, od 1988/1997
Charkiw, od 1990
Prag, od 1990
Hadera, od 1995
Antalya, od 1997
Shenzhen, od 1997
Kavala, od 1998
Atlanta, od 1998
Venecija, od 1999