Barok

Sa svojom posljednjom fazom rokokoa,barokni stil je posljednji veliki evropski stil.Iako je barok, uglavnom, zapadnoevropski stil, on nema vise onaj opsti, zajednicki karakter koji su imali renesansa i manirizam.U baroku se nacionalne osobenosti jace isticu, tako da se italijanski barok znatno razlikuje od francuskog, a jos vise od holandskog.U Italiji, Spaniji i Flandriji, barok je bio umjetnost kontrareformacije, pokreta Katolicke crkve koji je trebalo da joj povrati moc, uzdrmanu reformacijom; u Francuskoj, koja je u 17.vijeku pod Lujem XIV postala najizrazitiji primjer apsolutne monarhije, barokna umjetnost se razvijala kao jedna stroga klasicisticka varijanta; u Holandiji, gradjanskoj i protestantskoj, umjetnost, najvise slikarstvo, izlazilo je u susret ukusu burzoazije u prikazivanju malih, cisto holandskih i gradjanskih tema: pejsaza,mrtve prirode, gradjanskog enterijera i portreta.

Barokni stil se razvio iz umjetnosti visoke renesanse i manirizma, tako da u odnosu na prethodnu epohu nije onaj radikalni prevrat koji je renesansa imala u odnosu na gotiku.Nastavljajuci da razvija vrijednosti visoke renesanse, barokna umjetnost ih je toliko prenaglasila da one postaju nove vrijednosti.Simetriju renesansne slike barok zamjenjuje asimetrijom, tako da umjesto dvije uravnotezene polovine slike-lijeve i desne-na baroknoj slici, se obicno, i dalje razlikuje lijeva i desna polovina, ali u asimetricnim odnosima. Odnos glavnih i podredjenih dijelova, koji je postojao u renesansi ovdje nestaje.Mnostvo i masa oblika medjusobno se prozimaju i preplicu, nadiru i povlace se, tako da djelo ostavlja utisak kao cjelina, a ne kao pojedinost.Istom cilju dinamicnog sluze i jaki kontrasti koje barokna umjetnost koristi, narocito kontrasti svijetlo-tamnog.Svjetlost i boja u vidu mrlje obezvrjedjuju u baroknoj umjetnosti jasni i siroki tok linije.

Barokna umjetnost se razvila u Italiji, tacnije u Rimu i okolini, ali ubrzo, tokom 17.vijeka, Italija prestaje da bude umjetnicki centar Evrope.Otkrice Amerike i premijestanje pomorskih i trgovackih puteva na obale Atlantskog okeana uslovili su stvaranje novih umjetnickih centara u Spaniji, Nizozemskoj, Francuskoj i Engleskoj.

Nasuprot dekorativnom fresko-slikarstvu baroka stoji realisticki pravac koji je u 17.vijeku u Rimu stvorio Mikelandjelo Karavadjo.Na njegovim slikama iz ciklusa Sv.Matije i Sv.Petra najveca paznja usredsredjena je na ljudsku figuru. Dok su renesansni slikari rjesenje za ljudsku figuru trazili i nalazili pomocu jedinstvenog osvjetljenja, pri kome je cijela figura vidljiva, Karavadjo polazi od sijenke, od pune tame i u njoj mlazom usmjerene svjetlosti, jake poput svjetlosti reflektora, osvjetljava izuzetno dramaticne detalje, istice ih i povezuje sa drugim detaljima.Tako u Pozivanju sv.Matije svjetlost sa Hristove ispruzene ruke prelazi na ruku carinika Matije, kojom ovaj, u nevjerici, pokazuje na sebe.Ljudi na Karavadjovim slikama zdruzeni su dramskim odnosima, odnosima zivota i smrti, dobra i zla.Karavadjovo svijetlo-tamno jakih kontrasta i ostro suprotstavljeno jedno drugom ima za cilj ekspresivan i dramatican efekat.Velicina i snaga Karavadjove umjetnosti je u njenoj originalnosti.Dok je dekorativno zidno slikarstvo bilo i zvanicno slikarstvo crkve i jezuita, koje se umnogome oslanjalo na djelo velikih slikara renesanse, Karavadjova umjetnost je, tematski i formalno, suprotna zvanicnom slikarstvu.Vecina protivnika njegove umjetnosti zamjerala je naturalizmu, brutalnostima mucenja i prikazivanju ljudi iz polusvijeta u prostorima krcmi i podruma koje postoje na njegovim slikama.Kockari i pustolovi tumace na njegovim slikama svece i mucenike.Sa zapanjujucim realizmom on je slikao i mrtvu prirodu, svirace na lautama i vracare.

Stil njegove umjetnosti, nazvan tenebrozo-tamno, mracno-uticao je preko sljedbenika i nastavljaca na slikare u skoro svim zapadnoevropskim zemljama.Preko juzne Italije i Sicilije stil tenebroza dosao je u Spaniju, narocito medju slikare u Sevilji.

U Sevilji je poceo da slika i Velaskez, sa kojim je spansko slikarstvo dostiglo zlatni vijek.Njegovi rani radovi pokazuju urodjen realizam spanskog slikarstva kombinovan sa Karavadjovim naturalizmom.To su slike koje prikazuju ljude iz naroda sa mrtvom prirodom u jakim kontrastima svijetlo-tamnog.Presavsi iz Sevilje u Madrid, Velaskez postaje dvorski slikar kralja Filipa IV i putuje u dva maha u Italiju, gdje na njega najjaci utisak ostavlja Ticijanova umjetnost.Poslije puta u Italiju, Velaskez ublazava kontraste svijetlo-tamnog i meko modeluje oblike mrljama svjetlosti i boje.Interesovanje za samu svjetlost i njene odblijeske, stavljanje akcenata ciste boje bez prelaza sirokim, slobodnim potezom cetkice koji se vidi na povrsini slike, cine ga velikim pretecom impresionizma.Slika Mlade plemkinje, grupni portret u enterijeru Velaskezovog ateljea, odaje njegov zreli stil.Umjetnik je na ovoj slici portretisao i sebe sa cetkicom i paletom u rukama, pa bi se slika mogla zvati i Umjetnik u ateljeu.U ogledalu na zidu ogledaju se kralj i kraljica.Razlicite vrste svjetlosti, direktne i odradjene, beskrajno su bogate.Na ovoj slici difuzna, razlivena svjetlost je glavno sredstvo izraza, sredstvo koje izrazava atmosferu prostora ubjedljivije nego snop svjetlosti upravljen u jednu tacku.Polazeci od Karavadja, Velaskez je dosegao vrhove evropskog slikarstva koji ne potpadaju ni pod kakva stilska ogranicenja.

RUBENS


Najveci predstavnik flandrijske barokne umjetnosti u 17.vijeku bio je Rubens.Umjetnicki se obrazovao visegodisnjim boravkomu Italiji, od 1600. do 1609.godine, i kada se vratio u Antverpen bio je vec na vrhuncu zrelosti.Vec sledece godine naslikao je za Antverpensku katedralu oltarsku sliku Podizanje krsta. Naprezuci se silinom svojih misica, dzelati se upinju da pobodu krst i da ga usprave.Dijagonala koja kompoziciju dijeli na dvoje koleba se, tako da je krst upola dignut.Volumeni tijela i osvjetljenja pokazuju uticaje i Karavadja i jos nekih italijanskih slikara, ali je u slici, istovremeno, prisutna i flamanska tradicija.Ona se vidi u smislu za detalj pri slikanju lisca drveta i psa u prvom planu.Iako je sa Rubensom italijanska umjetnost snazno proccela flandrijsko slikarstvo, ona ga nije i potcinila.Rubens je jedan od sjevernjackih slikara koji je italijansku umjetnost saobrazio nizozemskoj tradiciji i time stvorio originalnu umjetnost, koja je snazno utjecala na mnoge slikare u sledeca dva stoljeca.Osjecanje prostora, svjetlosti i boje cine Rubensovo slikarstvo jedinstvenim.Bez obzira na to o kojim je temama rijec, radio ih je takoreci sve, on sirokim mrljama svjetlosti i boje dinamicno povezuje prostorne planove i oblike, prve sa najudaljenijim, u jedinstvene cjeline bilo po dijagonalama, bilo po slozenim elipsama.Na Rubensovim slikama vladaju svjetlije i toplije boje, sjenka je tu samo da istakne svjetlost; ona nije odsustvo svjetlosti kao na Karavadjovim slikama; nesto tamnija, ona i sama zraci svjetost.Uz Velaskeza, Rubens je u rukovanju uljanim bojama postigao savrsenstvo koje je i danas nedostizno.Nacin na koji je pigment nanosio i izvlacio je raznoliko i on je uvijek dio umjetnikove licnosti.

REMBRANT


Najveci slikar Holandije u 17.vijeku bio je Rembrant.Poceo je da slika u rodnom Lajdenu biblijske prizore na kojima je rjesavao probleme osvjetljenja, zajednicke svim baroknim slikarima.Presavsi iz Lajdena u Amsterdam, u kojem je ostao do kraja zivota, Rembrant daje sve dublji smisao svijetlo-tamnom, razvoj njegove umjetnosti obiljezen je sve licnijim i slobodnijim izrazom.Na prvim radovima nastalim u Amsterdamu, kakav je Cas anatomije doktora Tulpa, realizmom je zadovoljio modele.U prvom planu je naturalisticki osvijetljen les, a portretisani su usredsre|eni na zajednicku tacku interesovanja u makazama anatoma.Svjetlost na Rembrantovim slikama ne dolazi ni iz jednog odredjenog izvora, ona zraci iz samih boja, ciji je pigment nanosio cas u debelim, gotovo ispupcenim namazima, cas u tankim, gotovo prozirnim slojevima.Subjektivan tretman svjetlosti dostize krajnju slobodu na poznim Rembrantovim slikama.Covjek sa zlatnim sljemom, pokazuje malo iskosenu bistu covjeka sa sljemom i perjanicom na glavi.Poprsje figure i pozadina su u punoj tami, lice u polusjenci, a samo metalni sljem sa bogatim ornamentima bljestavo sija.Jedna tacka svjetlosti na ramenu covjeka, koja se kao kap vode rasprsla u tackice, sija jos jace, jer je mala mrlja u prostoru tame.Pored portreta, koji cine najveci dio Rembrantovog djela, slikao je i mitoloske slike i pejsaze, ali je njegova omiljena tema bila biblijska, posebno starozavjetna.Iz biblijske tematike Rembrant je odabirao motive koji su odgovarali njegovoj etickoj osjecajnosti.Povratak bludnog sina je jedna parabola iz Jevandjelja koju je slikar uzdigao na nivo univerzalne drame o kajanju i prastanju.Kompozicija je asimetricna ne samo zbog razmjestaja figura, vec i zbog tretmana osvjetljenja, kojim, desno, slikar dubi prostor, dok, u vertikali na lijevoj strani pokazuje sve njene nijanse, dostizuci blistav sjaj na celu oca.

Slika na staklu



Originalna vrata u srednjem polju imaju sliku na staklu s trapezasto
ornamenti-ranim rubnim elementima vezanima olovom. Gornje i donje polje
krila ostakljeno je lijevanim staklima (Butzenglass). Motive alpskih
pejzaža naslikao je schonbrunnski dvorski slikar Eduard pl Gurk, a na
staklu izveo Antun Kothgassner. Sve je rađeno u Beču i isplaćeno 16.
kolovoza 1840. Za 12 slika na staklu plaćeno je 100 forinta.




Raskošni barokni drveni strop



Salon je uređivan posebno brižljivo i prema željama biskupa Haulika.
Tako je, uz pomoć kapetana laxenburškoga carskog dvorca Mihaela pl.
Riedla, biskup nabavio raskošni drveni strop. Od tri ponuđena izabran je
strop iz samostana u Klosterneuburgu. To je raskošni barokni strop s 4
tipa kaseta izrađenih od različitih vrsta drva i s ovalnom slikom
smještenom u sredini. Iz pisma zahvale upućena prelatu u Klosterneuburg
razabire se koliko je Haulik bio zadovoljan drvenim stropom, uz koji je
dobio i starinski portal s pripadajućim vratima.



U samostanskoj su blagovaonici na mjestu tih demontiranih komada
ugrađeni novi. Temeljit popravak izveden je u Laxenburgu i tada je
utvrđeno da strop nije pravilni nego kosi četverokut. Da se vrijedna
starina (tada procijenjena na tisuće forinta) ne bi rezala i prekrajala,
promijenjeni su planovi gradnje kata Švicarske kuće. Strop je
transportiran u Maksimir nakon popravaka koji su dogotovljeni 24.
kolovoza 1840.


Prozori i vrata zamijenjeni su originalnima



God. 2005. Javna ustanova Maksimir pod stručnim nadzorom Gradskog
zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirode temeljito je obnavljala
Švicarsku kuću. Radove u salonu, uključujući i njegov barokni strop,
obavio je Hrvatski restau-ratorski zavod. Zatečeno stanje nije bilo
ohrabrujuće. U prozorima salona nije bilo nijedne slike, a u jednoj od
dotadašnjih obnova i 10 od 12 originalnih prozorskih i vratnih krila
zamijenjeno je novoizrađe-nima, s običnim prozorskim staklom.


Nakon pregleda restauratori su u cilju utvrđivanja izvornog izgleda i
stanja drva izvršili testiranje oplata južnog, istočnog i zapadnog
zida, rubnih letvica prozora i okova vrata. Ustanovljeno je da se
pomnjivim tretiranjem površine oplata nakupljena nečistoća i premazi
mogu odstraniti bez mijenjanja tona i oštećivanja strukture. U podrumu u
blizini Švicarske kuće otkriveno je 5 originalnih prozora i 5
originalnih vrata, sa slikom na staklu u srednjem polju. Neka od stakala
bila su vidljivo oštećena. Na dvama krilima koja su ostala u kući
nedostajala su i oslikana i butzenglass-stakla, a preostale slike i
ornamenti samovoljno su preslagivani i prepravljani.




U cjelovitu konzervatorsko-restauratorskom zahvatu koji je proveden u
Švicarskoj kući prozori i vrata zamijenjeni su originalnima, prethodno
restauratorski tretiranima. Na mjestu dviju nesačuvanih slika na staklu
izvedene su nove, i to kombiniranjem neutralnih pejzažnih motiva s
postojećima. Naknadne intervencije letvicama uklonjene su i sastavljena
je drvena konstrukcija u izvornom obliku. Sve su raspukline sanirane
umetanjem suhog, zdravog i mekog drva, spojevi zatvoreni i obrađeni u
skladu s okolnom površinom. Tako obrađeni novi dijelovi retuširani su do
potpunog uklapanja u cjelinu.


Restaurirana stropna slika



Kad su sa stropne slike na nosaču od tesanog drva uklonjeni
požutjeli krti lak i nečistoća, postalo je vidljivo da pored postojećeg
grba Klosterneuburške biskupije, slikana bijelom i crvenom bojom, stoji
još jedan grb, stariji i slabo razaznatljiv. Od topline žarulja lustera,
koji je bio obješen kroz grube otvore u sredini slike, uljena je boja
velikim dijelom oštećena.


Rupe probušene zbog provođenja električne instalacije i postavljanja
lustera koji ne odgovara izvornom izgledu salona i oštećenja na slici
retuširani su, te je slika zaštićena zaštitnim nanosom. Oštećenja uljene
boje nastala od topline žarulja na lusteru (koji ne odgovara izvornom
izgledu salona) te grubo napravljene rupe za njegovo postavljanje i
provođenje električne instalacije retuširani su i na sliku je nanesen
zaštitni sloj.




Sanacija konstrukcije stropa s tavanske strane



Sredina stropa bila je jako izbočena. To je trebalo urediti s
tavanske strane, ali je pri pregledu oštećenja i razlabavljenih spojeva
stropnih kaseta ustanovljeno da je prostor između stropa i poda tavana
do te mjere ispunjen grubom prašinom i otpadom da je onemogućivao
postupak učvršćivanja dijelova kaseta. Nakon što su uklonjeni godinama
taloženi tragovi boravka insekata, miševa i ptica te različiti organski
nanosi (čak i ostaci nekad davno skladištene hrane, npr. grah i
kukuruz), s tavanske je strane mogla biti izvršena sanacija
konstrukcije, čime je cjelina izravnala i zategnuta.




Restauratorski obrađeni pozlaćeni ukrasi i rekonstrukcije na stropu i
oplatama montirani su na izvorne pozicije te tonski usklađeni s
ostatkom salona, kao i rekonstrukcije diskoloracije na oplatama stropa i
zidova. Tako je nakon opsežnih jednogodišnjih radova Švicarka kuća
ponovo dobila svoj prvotni izgled. Fotografije su iz dokumentacije
Hrvatskog restauratorskog zavoda.

Архитектура барока је крајње динамизирана. Фасаге су узнемирене и богате нишама, ступовима, волутама, а препознатљиви елементи су елипса, конкавност – конвексност (удубљено, испупчено) и општа разиграност маса.

Барок- "baluka" – значи перла, све је богато и китињасто треба да се потврди моћ цркве и њен сјај. Барокне композиције су великих размера. Јавља се велики број материјала. Барок се формирао од теме која нагони човека на размишљање, и оне које су требале човека да дирну и да га нагоне на размишљање о потреби вере. Црква се свим средствима трудила да задржи свој положај који је имала. Барок је примењивао све оно што је било већ пронађено. Развијао је односе светлости и сенке и тежио да развије драматику и патетику која се потенцирала снажном гестикулацијом и динамиком покрета и за разлику од статичне и смирене ренесансе. Појављују се сложене композиције и неретко се употребљавају и несиметричне дијагоналне композиције.

Барок у профаном смислу нашао је места у дворовима и резиденцијама краљева.

Тргови су главни елемент барокног урбанизма, углавном су затворени, елиптичних основа, динамизираног простора, организовани помоћу вертикалних акцената (ступови, обелиск, фонтане – Најпознатији је свакако Трг Св. Петра. Бернинија, из 1657. године.

Ah taj Vermeer!

Crespi:)

Ovo ce Nut da razumije;)

Rubens:)

Are we there yet?!

Zana ::

Almost there;)
Hvala ti sto si se sjetila!

..kono

Tiziano

BAROK U SPANIJI

U toku XVI veka, na vrhuncu svoje političke i ekonomske moći, Spanja je dala velike svetitelje i knjizevnike, ali ne i slikare. Ni El Greco nije bio podsticaj za mlade talente.

XVII vek je zlatno doba spanskog slikarstva. Podsticaj dolazi od Karavađa i flamanskog slikarstva. Spanski majstori počinju da razvijaju svoje verzije mrtve prirode, u kojima se ogleda red i svečana ozbiljna jednostavnost, nasuprot severnjačkog izlaganja hrane i skupocenih predmeta. Inače, barokni stil se javlja kao veoma jak.

Domen Spanaca u slikarstvu je stafelajno slikarstvo (mala slika) koga isključivo neguje,

za razliku od Italijana koji neguju fresku. Spanija nije mnogo razvijala skulpturu.

Slikarstvo je realistično, u njemu nema maste. Ono je ograničeno na posmatranje, nema građanskih i familijarnih tema, gubi se pejsaz, nema mitoloskih sizea, monumentalnih dekorativnih slika, freski i kupola.

Glavni motiv je ljudska figura. Sva oko nje, pa i pejsaz, se zapostavlja. Zato će se u Spaniji u oblasti portreta stvoriti vrhunska dela, lisena teznje za ulepsavanjem, heroizmom i idealizovanjem. Boja i svetlost su glavni predmeti interesovanja.

FRANCISCO DE ZURBARAN (1598 - 1664 g.)

Slikao je mrtvu prirodu, zanr-scene i religiozne teme na karavađovski način, koje su pune asketske poboznosti karakteristične za Spanjiu. Dela:

- Sv. Seraphion, 1628 g.

- Telo Sv. Bonaventure, 1629 g., Louvre, Pariz

DIEGO RODRIGUEZ DE SILVA Y VELASKEZ (1599 - 1660 g.)

Takođe je slikao na karavađovski način u svojim ranim godinama, ali se njegovo interesovanje usresredilo vise na zanr-scene i mrtvu prirodu, dok su religiozne teme su gotovo izostavljene. U njegovom umetničkom zivotu ima dva perioda ima dva perioda:

- u Sevilji - gde radi zanr-scene i mrtvu prirodu, do 1622 g. i

- u Madridu - od 1622 - 1623 g., gde radi kao dvorski slikar i uglavnom slika portrete kraljevske porodice.

U kraljevoj zbirci proučava Tiziana. 1628 - 1629 g. upoznaje Rubensa, a od 1629 - 1631 godine odlazi u Italiju.

Svojim delima ne daje lične ispovesti, trudi se da bude nepristrasan. On je portretista, uvek je radio po modelu. On slika istinsku hroniku jedne kraljevske kuće, poklanjajući istu paznju vladarima i neveselim dvorskim ludama. Likovi su realni, ne idealizuje ih.

Njegovo delo se odlikuje slobodnom i neusiljenom tehnikom, zivim lagano nijansiranim bojama i brzim lezernim potezima kista, sto kasnije koriste impresionisti. Nasuprot Rembrandtu njega su vise zanimale optičke, nego metafizičke tajne svetlosti. Njegova tehnika je daleko raznolikija i istančanija, nego u Halsa, sa neznim prozračnim glazurama, koje ističu impast najosvetljenijh povrsina. Njegove boje se odlikuju venecijanskom punoćom, a njegov cilj nije da pokaze likove u pokretu, već pokret same svetlosti i beskrajan niz njenog delovanja na formu i kolorit. Za Velaskeza svetlost stvara vidljivi svet. Dela:

- Vodonasa iz Sevilje, 1619 g., Muzej Wellington, London

- Pijanci (Bakhov trijumf), 1624 g., Muzej Prado, Madrid

- Vulkanova kovačnica, 1630 g., Prado, Madrid, remek-delo, vesto spojena mitologija sa svakodnevnim zivotom

- Mlade plemićke, 1656 g., Prado, Madrid

- Tkalje (Priča o Arahni), 1657 g., ulje na platnu, Prado, Madrid