Blagoja Risteski - Platnar

BLAGOJA RISTESKI - PLATNAR


rodjen u Prilepu 5.Marta 1949,god

Makedonski Sekspir, kako su ga prozvali njegovi savremenici,je autor monodramskih tekstova "Carcinoma mame", "Dilirijum tremens", koji su odigrani na sceni "Makedonskog Narodnog Teatra" u Skoplju.
U poeziji se istice delima "Pesja pena" i ""Ledena urna".


Za dramu iz istorije makedonskog naroda "Crni Spira",koja je odigrana 1989.god,dobija nagradu za naj bolji dramski tekst.Pored ove drame je napisao i drame "Kineska kuhinja","Ibro jarane", "Arsenij",koja je odigrana 1993god, u reziji Vladimira Milcina, koji je tom prilikom objasnio: "U "Arsenij" je dramsko pretakanje autenticnih dogadjaja iz nase daleke istorije,pre ukidanja Ohridske Arhiepiskopije, ispunjeno spletom nesporazuma, trevoga,raskola,punom koloritnom leksikom"". Za ovo delo Platnar dobija "Nagradu za tekst" na "Teatarskim igrama" 1994.g. Dramski tekst "Ibro jarane"je snimljen i kao TV drama. Za svoje delo "Lepa Angelina",Platnar izjavljuje; "Jos jedna ruza je iznikla iz ove,moje busave glave,koja ocajna cuti u mlazu zestoke krvi...
Necu drame u zivotu! Necu zivot u dramama!".
"Ovim dramskim tekstom Platnar je postao pisac greha i milosti covekove",izjavljuje prof. dr. Ferid Muhic.
Inspirisan Mariovom,Platnar od 1999 - 2002.god. u saradnji sa ministarstvom kulture,snima dokumentarne filmove "Gorna zemja","Alsar", i "Nigra set formosa" ("Crna ali predivna").Rec je o seriji naucnih dokumentarnih filmova,koji govoreci o elementima geomorfoloskih cuda,botanickih retkosti,insektima i pticama,o reci - onoj,otvorenoj veni od nekog Boga,upravo govore o nama,ljudima.U trilogojo filmova,Platnar se pojavljuje kao reziser,autor tekstova i narator.
Pisao je i sinopsise za filmove "Posmrtna zlatna maska","Samoil","Vladimir i Kosara","Bez neba".
Objavljene su mu knjige "Za Serafima i heruvina","Drame", i posthumno;"Luda vremena", i "Donja zemlja".
Nesvakidasnji glasnogovornik,neponovljivo talentovani,dobronamerni Platnar,veliki je pisac koji je obradjivao teme makedonskog miljea,makedonske mitove,istoriju.
Bio je strastveni ljubitelj prirode,i svega sto po zemlji hoda,nebom leti,u vodi pliva.
Preminuo je iznenada u svom domu 20.Oktobra 2004,god.

Povodom njegove smrti jedna od njegovih cerki,izmedju ostalog izjavljuje;
"...,a to sto kazu da je umro - nije istina!
To je samo njegova ptica sklopila krila.
Za oca znam; njegov je orao rasirio krila za svoj,poslednji let,da ga odnese u "Gornju zemlju".
Umirio se veliki vulkan...
Stale su reke sa lavom,skamenile su se raskosne skulpture njegovih predivnih misli.
U meni vise nista ne peva,ili sam ja postala gluva za sve pesme,koje peva dusa?".

Избори - Благоја Ристевски - Платнар Авторот е писател Добро бре, има ли крај, конец, точка, рабна црта, каква годе завршница на ова беспримерно дивеење? На ова пчошко време, на ова скотско бреме со кое ни криви, ни должни сме нагрбачени. Добро бре, се има ли срам, каков годе усул, ронка намуз, нешто морал, човештина макар зрно, се има ...
Dnevnik Датум: 2002-07-20

Mnogo je lepo rečeno.....Izgleda da nema kraja našim mukama a još manje ljudskosti u ljudima.

slatkicass ::

Mnogo je lepo rečeno.....Izgleda da nema kraja našim mukama a još manje ljudskosti u ljudima.

...da......zato i razumemo ovaj tekst, makar je na Makedonskom....

LJUBOVNICI

Sega znam, po nekolku smatni dni pominati isfrlen od zlebovite vo koi sum cklapnat, od redovnata bezvolnost, od staenosta, so skominava sigurnost znam: Toj den ne trebase da bidam tamu! Na rekata ne trebase da bidam!
Stanav rano i stasav na vreme. Prazniot vagon, od utrinskiot patnicki, mirisase kako selski dvor: na leten prav, na reata od kosinite skraja, na bunisteto sto cadi i na stotuku izmolzeno mleko. Na tretata stanica slegov pred pobeleniot skelet od nekogasnata stanicna zgrada, so mene ne sleze nikoj. Go naramiv ranecot vo koj go nosev voobicaenoto: glavica luk, dva domati, troa sirenje, sol, pogolemo parce leb i vo zasebna kutija priborot. Voda ne nosam, pijam od rekata. Trgnav megju sinite, pragovite se na rastojanie, sto mu pasuva na moite cekori, cipcivi i precizni, aksam da te fati. Veke predolgo ne zavrnalo, vodostojot bese zagrizuvacki nizok. Rekata se grcese i jacese od naporot da ja prezivee ovaa susa, da ne skipne, da ne se potomori zasekogas. Ke pregrmi, ke dodrzi, ne ke da e da malaksa, pomisliv koga stasav do nea i prodolziv prugore kon bistriot del, kon Bistra Crna. Po bregot podgoren ni ziva dusa, ni pastir,ni stado, ni govedar, ni goveda, nitu pcite koi po navika mi se zagnuvaa,a od koi ne se branev oti znaev: namerite ne im se krvavi, tuku samo taka, da mu pokazat na gospodarot deka se agilni, da ja zasluzat carevnicata.
Se rastovariv na edna cistinka na bregot, megju nekolku suniski vrpcinja, sednav, ja otvoriv prackata, ja zafrliv plivkata vo voda i pocnav da cekam siguren deka nisto ne ke mi se zdade da ulovam. Bez kolebanje, bez stravot koj, voobicaeno, me potresuvase, molkuma i spokojno vlegov vo prazninata, vo sebe. Bev prazen kako trska, neoti strakce pcenicno sto e suplivo vnatre, kako prazniot odek od tisinata zaboravena, kako kukata na padarot sto se upokoi minatata zima, kako dvojna praznina-nebare pogled od pcovisan tetreb... Mozebi, so napor svojski, sred mene ke da mozese da se najde nekoja opozarena laka, pominat miris od boze, dve-tri pobeleni koski od mrena, zagrab kantur i nekolku zrnca pepel od selidbite, no toa ne ja zagrozuvase prazninata, nitu go nacnuvase nistoto. Denot oblacen, noga za noga, sleguvase po suvata golet na dalecnata ricka od sprotiva, ne se porevas e, ne se sprepinase od potplusnatite belutraci. I toa ke bese se, ako se izumi vozduhot koj odvaj se disese oti bese da malaksal, da dzgrovnal vo drobovite. Mozebi ke dopropadnev vo prazninata, ke se zagubev vo grotloto na otsustvoto, ke potonev do dnoto na nepostoeckoto i tamu ke zgniev od sto ne ke se barav, nepotreben i bez svrha, od sto izlisen, ako...
Bez najava, bez znaci i znamenje ino: nitu vetre leko mi poduvna, nitu pile dalno sred nemosta buvna, tisinata ne se rastrevozi da snemozi, da prousti, da se zgusti i da prsne, grance makar da 'rsne pod stapaloto od krtot, na srtot ne zaguga gulabica, potpoloska pod polozi ne se musna, nitu susna dživdžan vo krosnata, od snosnata zdrvenost ne se pomesti, pred tie da iskrsnat i da se prikazat. Toj maz i taa zena. Dojdoa do nevidimoto, od puknatinite na nedostapnoto iscekorija rasparuvajki ja mekata cipa na klimata, odsivajki go horizontot gi preuredija dalecinite nad Pelagonija i na zemja ne stapnaa. Ne go doprea so prstite nozni trevite, strnkata bocliva ne im gi probi tabanite,nitu tapanite od ugarite izvlaeni ne zababotija pod nivnite cekori. Lebdea i se lizgaa. Povesma gusta svetlina zvizgaa od nivnite cela. Cela glutnica zvezdeni iskri im go kolcese patot, a zad niv bleskase dolgo tragata bela. Na bregot, od svoite tela, gi svalija srmenite drei...
Togas jas džglobnav i setiv deka se lomam: zglobovite pesok sitna, udovite rovka zemja, se zgrutciv koga odluciv da prodolzam da gi gledam izednacen so tloto, na dnoto od svoeto pusto...
Vo mesunkata na rekata vlegoa kako stopan sto vleguva doma. Toj cvrst i stalozen, slozen odbir medju se sto mazu e trebno: Na ramena-mominska pernica izobilje bilje slacno, megju pleski vrelo lekovito mu izbilo, sred kolkovi pozar. Taa od zar odbran po ognistata na koi mectata se topli: Liceto dve novini mesecevi, dve kacunki od zorata, na sinoto korata, ocite dva soncevi kladenci od koi prozracnost se pie, na usnite gnezdo i vie nebesnoto pile, a gradite dva zagrabi vo koi kopnezot se kroti. Mu peese, za sluhot covecki nerazlucima pesna, dodeka obrazite mu gi miese, po kosata go poturase i džburase, so angelskite prsti, vo sredisteto na vremeto, za da go odlaci semeto na pohotata cista. Nejzinite ahatni dojki dlankite mu gi probivaa, dodeka obajcata zbivaa vo spoj sovrsen, tuka sred rekata, do sedmata ckarpa kade doposle ke bide izgradena crkva... Se dopiraa dolgo i nepovratno prodiraa vo gustata svetlina na svoite tela dodeka ja opisuvaa svetosta na neznosta, dobrinata od strasta nadcovecka i nadzemna, toj maz i taa zena.
Toj den ne trebase da bidam tamu, na rekata ne trebase da bidam za da ne obnevidam, za da ne oslepam, za videloto da ne mi go zeme videnoto: Kako dvajca, vo plitkoto, do sedmata ckarpa vodat ljubov i bleskaat vo sjaj koj mi ja izgore retinata, vo celost me potomori. Dali toa bese zavist pusta, ili pak samata jatka na ocajot zaradi nemokta da se bide ona sto se tie, seedno, posledicata bese klucna:
Veke nemam milost za sebe, ni somilost za site drugi sto ne znaat da ljubat, da se ljubat kako toj maz i taa zena.
A Bog, da se opovrgni veke ne ke da e mozno, od covecko poteklo e Bog, od nivnoto nebesno seme, od toj maz i taa zena.

Blesok no. 30, January-February, 2003
Theatre Play

Lepa Angelina
Translated by: Dragi Mihajlovski and Richard Gaughran

Blagoja Risteski - Platnar

DRAMATIS PERSONAE
Scene 1


_________________________________________________________

Scene 1

The interior of the "Sveta Nedela" church in Salonica. The church is amply decorated. Everything has a gilded surface, but the candlesticks, chandeliers, iconostasis, and woodcarvings are dusty and covered in cobwebs. A yellowish half-darkness. With a bang the entrance door opens. The draft produces a cloud of dust. Enter Bolen Dojchin, Pavle Pletikosa, Mitre Pomorjanche, and Zholta Evreina. They stand in the middle and look around in silence.

BOLEN DOJCHIN (He looks impressive: with long hair and a fur cap on his head. On his left thigh he wears a Damascus saber, on his right a shining dagger. He is clad in armour.): As Eftimij, the prophet of Kutmichevica said, somewhere down under this white marble lie hidden the valuables of Perun. His spear, a bolt of lightning untouchable, and his shield, in battles unyielding... Search!
ZHOLTA EVREINA: Should we, Dojchin? Must we?
BOLEN DOJCHIN: A rumour is spread under Salonica's walls, a rumour insidious like grains of sand, and it piles up in the conches. Hear it, Zholta Evreina, my robust brother: from the other side, beyond the wide sea, the Libyan army is preparing to attack. They are arming a hundred three-leveled cedar galleys, a hundred three-leveled ebony rowboats, a hundred bronze ships with black sails. They are arming them and waiting for the right moment: a cold wind to blow, a sign for them to move hither. When they arrive, what will they find?... just us few defenders of the fortress.
ZHOLTA EVREINA: Aren't we enough?
BOLEN DOJCHIN: For death too many, for hope just enough, for victory too few... Long ago, under the city of Byzantium, our phalanx was routed, because our leader did not discern the warnings. Blinded by the battle, he did not direct his army towards the seven walls of Constantinople, and there was no other hero to fight, to rise and kill the damned beast. Since then, we haven't mustered a strong army, merely, now and then, a single hero, slaughtered before his time. Therefore, search! If anything can save us from the Libyan monster, it is the weapons of our Lord.
PAVLE PLETIKOSA: When Dojchin's word demands a search, then we must search.
MITRE POMORJANCHE: Where? How?
BOLEN DOJCHIN: Like this. (He draws his dagger, kneels, and with its handle starts tapping carefully on the floor.) Hear whether the void resounds, whether the bronze pierces your ear. If you hear a dull sound, you search in vain. If you hear a hollow tone, that which we seek is there.
MITRE POMORJANCHE: And what if we fail to find it?
BOLEN DOJCHIN: Even the oldest inhabitants of Salonica do not remember when the gates of the fortress were overlaid with heavy iron closed with twelve sturdy locks. A man of our faith would never forsake such splendour. He would do his best to utter a prayer in front of the treasure, the ancient work of men of old. Here lies hidden a thing beyond compare, something horrible, unbearable to the followers of Christ. And nothing is more horrifying for them than the treasures of Perun. It is only this that can make their faith a laughingstock.
(They all bend and begin to knock with the handles of their daggers on the floor, searching.)
MITRE POMORJANCHE: If we find the weapons of Perun, is it you, Dojchin, my warring star unreachable, that will wear them?
BOLEN DOJCHIN: Yes, until you know a better man.
MITRE POMORJANCHE: Such a hero does not live, nor has ever lived. There is no one I know, from the white Danube to the Salonica plain, who is worth a quarter of you. Hector is one, and you make two... I just wonder, a doubt devours my soul, whether you can manage? Can you wear this bulkiness immense? Only a god can wear the weapons of a god.
BOLEN DOJCHIN: And a mortal, if the owner so orders. Our supreme lord, Perun everlasting, the first among other gods in heaven, knows if I am able to brandish his spear and his shield, a fiery iron pan radiating from above...
PAVLE PLETIKOSA: Listen! This plate echoes in a different way.
BOLEN DOJCHIN (stands up and listens): A purified voice of a supreme knowledge. (He kneels by Pavle Pletikosa and strikes with the handle of his dagger. An echo is heard that gradually turns into a melody of the angels.) Hark! What a wonder! The skies sing through the mouth of this stone! The celestial strings, stretched across heaven and tightened from hereunder, produce music that can please the ears of god!
ZHOLTA EVREINA: The ringing comes not from a bell, but from a source unknown, and it pains me. As if someone, in here, in my loins, with tender fingers fit for stroking, tore my veins apart. He touches me softly, but pierces me deeply. (he is in pain)
MITRE POMORJANCHE: Stop striking, Dojchin, our virtuous leader, or we will wish that this melody mercifully crush us! (he also is in pain) Oh, this bewitching pain! Oh, my shining dagger, my sharp heavenly spike, finish me off!
PAVLE PLETIKOSA: Stop striking, Dojchin, my winged horseman, my leader chosen by God. Too easy is death when it comes of hearing. If the angelic song does not cease, then the cry of the wailers, the destroyer of mountains, will commence! (he too is in severe pain)
BOLEN DOJCHIN (Stops striking. Music fades out gradually.): Why is it me, and only me, that is not in pain? There is just this intensity in my body, in my forehead. This song has opened all my pores. Never before in dream or in dream of a woman have I hovered above myself. But the melody that has sprung from this marble has split me into the one listening and the one above the audible, who trembles, watching a white endlessness, invisible, in transience... Interpret, Zholta Evreina, my unread book.
ZHOLTA EVREINA: You know yourself, Dojchin, that what enrages us you laugh at, what we love you disdain, what hurts us you welcome as happiness. You are the one, chosen among all men, who is to tell the people what the spheres intend. You are not a guest at the place where the gods have their feast, but neither do you sit where mortals eat. It may be that immortality has not been granted you, but death, that cunning adulteress, runs away from you as well.
BOLEN DOJCHIN: You have gone too far; I am nothing more than you, my equals in each exploit, are. Only that now all my senses are tense, and I receive the meaning that usually escapes... Get down to work now: remove the rock, this harp of the omnipotent, and let us see what it hides.
MITRE POMORJANCHE: Shall we not thus arouse anger and rage, committing a sin that will mark us? Whoever so fashioned this hiding place did not do it lightly, but in a state of great peril, no doubt.
BOLEN DOJCHIN: You are afraid, Mitre Pomorjanche. This is the first time that I have seen you, the fearless, in the claws of fear.
MITRE POMORJANCHE: This cannot be called fear, the collapse of conscience before an augured death, but what has gripped me, Dojchin, is something else, something nigh impossible to utter or interpret. This rock here, when you struck it lightly with the handle of you dagger, did not a melody, but a message emit, a message audible enough to confound us, a message even simple and direct, as if it said, "Search no further!"
BOLEN DOJCHIN: Or else, the salvation of your people lies hidden under me. Eftimij, the prophet of Kutmichevica, was never wrong. He foretold the sickness of Reljo [estokrilo, the pestilence of the livestock, that mountain of a surge over Salonica, the seven hungry years, the three thousand barren brides when at high noon a deadly darkness fell... Remove the marble! Thereunder lie the weapons of Perun.
PAVLE PLETIKOSA: When Dojchin says remove it, then we must remove it. (The three men bend and, striving, lift the plate. They place it near the opening. Nothing happens at first. Then, suddenly, a dazzling white light springs up. Slowly, from the opening, emerges Sveta Nedela. All step back in terror but Dojchin, who remains and gazes at her.) (fragment iz drame "Lepa Angelina ")

[You must be registered and logged in to see this link.]  

recenzija knjige na Nemačkom od Roberta Manovanija

544 Гегите го убија Кузман -- релевантност: 728
Благоја Ристески Платнар-Лековитоста на заборавот Гегите го убија Кузман. Капиданот, сердарот, мартолозот е мртов. Ровка земја е геројот, тло, почва и таман ќе запролети, токму тревен ќе кондиса, од неговите миросани коски, негде таму сред оние месечеви утрини на Галичник, изобилно билје ќе бувни: петопрст и качунки, лута трева посеклива, горкион б ...
Сајт: Dnevnik Датум: 2001-03-31 Букви (приближно): 11576
Адреса: [You must be registered and logged in to see this link.]
545 Љутвија и Секула -- релевантност: 728
Форум Благоја Ристески Платнар - За Македонските работи Шуркајќи низ немливите, отровна прашина полни, рафтови врз кои беше да се приплатиле и чемреат некои од моите "списователски сочиненија", а по некој малузначен повод, или зарад суетата ненасита која, види белја, беше да се возлела да се возобнови, наидов на приказна што дамна беше да сум ...
Сајт: Dnevnik Датум: 2001-03-10 Букви (приближно): 14188
Адреса: [You must be registered and logged in to see this link.]

Samoodbrana
Stranci

Blagoja Risteski - Platnar, pisatel

Povekje v kafeana ne odam! Ni vesnici povekje ne chitam!
Ne se dodrzhuva vekje, ne se izdrzhuva ponizhenieto, ne se krepi
sramot, a kje vlezam vo tie bivshi hramovi vednash pochnuva da mi
se potkreva, mi se burbati, da mi se blue od plastichnite trevi
poslani po podovite so boja, kako kaj detski proliv vo prolet. I
novinite mi zboktisaa, preku perche mi prejdoa zashto edno te isto
verglaat, gruvaat, premeluvaat, dosaduvaat dotolku shto da ja
zamrazish svojata gramotnost, da se zanekjish oti umeesh slovata
da gi razluchuvash.

Ova e posledniot, neizdrzhim udar shto si go zadavam sebe, na
fanatiziraniot podanik na meanite, bifeata, prchvarnicite,
birtiite, selskite kooperacii... Na tie sakristii i naosi so
raftovi kako ikonostasi polni shishinja, damadzhanchinja, srchi,
butilki, karti i bilnachinja, a pangata nebare oltari nadzhidzhani
so chashi, chashulinja, chokanchinja i pagurchinja za mila ubavina
i milina, za zazabica da te potresi i slinki ti potechat, voshit
te ponesi shto tolku mnogu gi ima tie sveti sadovi, tie gralovi
polni technost mirisliva i opojna, technost blagoslovena. Odlukata
uzhasna e konechna i neotpovikliva i kje trae se dodeka traat
prichinite za nea. Kako shto se gochat nastanite, se gusti nashata
shashardisanost, kako shto postapno, no temelno retardirame, si go
potpiknuvame, na sopstveniot chiralak se mestime, toa kje bide do
krajot na vremeto, na moeto vreme, se razbira.
Ne se dodrzhuva vekje, ne se izdrzhuva ponizhenieto, ne se krepi
sramot, a kje vlezam vo tie bivshi hramovi vednash pochnuva da mi
se potkreva, mi se burbati, da mi se blue od plastichnite trevi
poslani po podovite so boja, kako kaj detski proliv vo prolet,
koga dzhandrlivite kje se prejadat slivi zeleni, kajsii zazreani i
zardelii nedozreani. Od tie veshtachki asparagusi, fikusi,
brshleni i adami, od tie palmi so po dva prsta prav na sebe i od
licata na mushteriite pobeleni kako so var potureni, a ochite
prazni vrchvi i bezdushni, od usnite zborovite izbrishani. I od
muzikata shto ushte na portalot, kako so od Markota bozdogana kje
me udri vo dolniot stomak, od toa vreskanje, pishtenje, ofkanje,
od tie falshlivi falseti so koi se pee: "chashe lomim, ruke mi
krvare" ili "jedva chekam da mi majka umre", kade gluposta
triumfira, kade shto se sobira siot planetaren idiotizam samo vo
eden stih.
Nebare na Karamfila, moma filfila, karamfilot i ovenal, a na
Mareto crviloto pobelelo, beliloto potrosheno. Nechare parahodot
ne pristigna, a sonceto jasno zajde zad planina i ne se vrati
povekje, kako ni na gorata lisjeto pak da ne propupea, kako
Peruniga, gizdava devojka, tihim glasom da ne pee, glasom shto
boli, od ljubov poboluva... Ne oti nashi pesni si nemame, pa
tugjana odvratnost ja talalikame, pesni od sred srce ispeani, koi
gi peeja mazhite za ramo fateni, blago rakijom nalozheni, dodeka
vo ranite zimski utra od po meanite se tochkaa, a snegot do kolena
krckashe zarad muzichka prikrepa. Kako i elementite da sakaa da im
pomognat da ja dofatat tagata, na tagata da i se izraduvaat tie
mazhi shto sa nokj vino, za bisera carska voda, piea i dolgo
muabetea, vo merak pagjaa po Cvetinite ochi chereshovi, po od
Todora snagata vitana topola.
Ni vesnici povekje ne chitam!
I novinite mi zboktisaa, preku perche mi prejdoa zashto edno te
isto verglaat, gruvaat, premeluvaat, dosaduvaat dotolku shto da ja
zamrazish svojata gramotnost, da se zanekjish oti umeesh slovata
da gi razluchuvash. Za nekoi tamu stranci do premaluvanje da se
pishuvalo, za jabandzhii, tugjozemjani koi kataden kaj nas vo
buluci doagjaat za da ne uchat, poduchuvaat treniraat i dresiraat.
Da ni kazhuvaat shto treba za odnapred da pravime, kako od kalta
da se odglavime i zemjicheto si go uredime, da go potsuredime se
po nivnoi kjef i merka nivna. Na ohrigjani, od Lihnidost grada
shto se, slovo pouchitelno im drzhat za kako treba plashkite od
ezero da gi iskaruvaat i po nekoja chista riba zgora. Na
tetovchani, pak, kako da se kalemat jabolkata i emishot drug, koga
da se vadat, koga da se berat i na kogo da mu se prodavaat. Na
prilepchani za tutunot: dali pred kolche da se zavaduva ili i pred
kolche i po kolche, dali v kochanka da se nizhi, list po list
kalapi i vo sargii vrzuva. Na buchinci za kromidot, na
kavadarchani za lozjata kako se krojat, vinoto koga se lachi, na
strumichani za frenkite i chushkite, na gevgelichani za
kalinkite... Na deda za slogovite, na tatka za plugovite, na majka
za nishtite i brdiloto, na sestra za veziloto, na nevestata za
crviloto. Kako na nalbatot za santrachot, na ekimot za iljachot,
na kovachot za mevot... Ajde nejse, dotuka sade za potsmev
sluzhea, za poruga oti go uchea na ona onega koj za toa, od niv,
trish povekje znae. Sega pochnaa vo domashnite, najnashite raboti
da ni se meshaat, v postela da ni vleguvaat, na pernica da ni se
optuchuvaat. Prvo so sida ne plashea, potoa kondomi,
najnechovechkata izmislica, kako humanitarna pomosh ni delea. Koga
vidoa oti od toa nishto ne biduva, esapot ne im izleguva, sega
pochnaa pod ucena da ne drzhat, da ne teraat sami jamkata da si ja
namestime i sandalijata turneme: zakon protiv cicanjeto da
doneseme! Majkata na bezvreme, po shest meseci, od porodot da ja
oddelime, od chedoto pod lazhichka, pod srceto, shto se veli,
drocheno. Nedodoen ti e isto shto i nedonesen. Preku richka vetre
lesno da podduvni toj kje remosa, srdeshnica kje go navasa,
gradobolka i oftika, alangjuzi i sipanici. Sa zhivot kje bide
bolezhliv, kashlichav, nedugav, so zbor. Dali ima takva majka shto
saka chedoto da ne si go doi, da ne go spremi, da ne go stokmi za
vekot zdrav i oren da si go pomine? Ne, nema!
Ete zatoa ne chitam vesnici, za da ne bi da prochitam oti povekje
ne se ragjame, ne se kotime, ne se razmnozhuvame, oti kje izumreme
poradi tugjion diktat, poradi toa shto na nekogo, ochebijno,
naspichok mu sme v taban, glochka v oko. So vekovi vojski ilje-
milje se obiduvaa da ne ponishtat, da ne zbrishat od mapata na
svetot, ama ne uspeaja. Ne od shto mnogu sme bile vichni vo bojon
lut i neramen, tuku zatoa shto nokje, vo gluvo doba, bez ilje sme
rabotele, sme se potele i zbivale do premaluvanje...
Ne samo shto v kafeana ne odam, vesnici ne chitam, ami ni zhenski
gradi ne dopiram, makar od kopnezhot i da ischemream, od pusta
jandza da ne bi da se silikonski.

LJUBOVNICITE
Ete i toa mi se zdade:
Vidov angel!
Ne eden, tuku dva angela, dva serafima svidni, dve sustestva od sverite gorni, etericni, dve povesma tvar nam nepoznata, opisu nedostapna, malumozna... No, sepak: Bea kako sto nisto dotogas ne bilo, okoto ne go naselilo: napolno providni, ama jasno vidni, vo oblicje covecko, a coveku nepodobni. Koga se ukazaa bese kako od sekogas tuka da bile, koga isceznaa so sebe ja odnesoa i pretstavata za niv...
Ajde od pocetok, za da ja lici skaskata, prikaskata da stane citliva, nastanot razgovetno opisan, se potaman, do najdrebno:
Bronzata na pladneto bese svita sto ne se dopirase, se vo nea crcorese, se zasmaduvase, do crn jaglen gorese. I skakulcite i pticite i lisicite lakomi vo isti studeni pesteri zasolnati za da ne vivnat, ognovite od pladneto da ne gi potfatat. Zverinjata i zrtvite, liotite i polumrtvite vo primirje primireni pred ovaa omorina na kobta, pred ovaa zestina koja od adskata ete zela primer. Od izutrina plukav zarcinja dodeka probav da i se priblizam na rekata probivajki se i zbivajki niz caliite plamnati, niz taa draka sto ne saka covecka raka da ja dopre, da ja stori posoodvetna, poveke drvo od trn. Crn nanos mi se lepese po stopalata, na potkolenicite, vo svesta-izgorena crkva.
I rekata, taa otvorena vena na podlakticata od nekoj sur i vospalen bog, ne se stori kail da me podizladi, da me izvadi od zovrijaniot katran sto mi klokotese vnatre. Da ne dade da se zatrue uste ona malku koe niz zivotta ne mi se izabi, ne go somlea tie pcoski zabi na zaludnosta...
Sepak koga rekata, toj pretsmrten grc na presusenata materija, me odbi, stasav do cesmata, do Ladnata Voda, do srmeniot konec svezina sto se odmotuvase od kadelite na nebeskite kaptazi, sto surese od sepurkata, od grlo niz koe se cedese spasot privremen. Sednav i se potprev na stebloto od potplusnatiot orev, od toj zlorad sveditel sto gi pamtese site moi maloumni otsustva, site zaludni probi da se obituva
megju lugjeto, da ne se bide ovde sam i konecen. Letoto me zalula, me zanisa, ta zadremav vo taa nasa podnositelna klima i sonev zima sred 46 musandrata von svetot usviten. A, mozebi ne, nemav ni son ni snovidenie, tuku toa bese samo tapost mlaka sto saka da te drzi nadvor od svesta za sebe, od ocajot skraja, za troa da pocines, odmor da fatis za koga ke se vratis vo javeto da si oren da ja dokrepis negovata trudnost...
Od nedopica nesto me bocna, kako osiloto na pogodata da me zegna ili srceto mi go stegna divnoto sto doposle, otkako se razbudiv, go vidov: Bea tuka, goli. Toj sedese na drvenoto korito od cesmata, a taa do negovite stapala i glavata mu ja potpirase na bedrata.
Samo sto glava nemase, oti prostorot nitu plotta gi delese, ami se bese vo edno, edno bese se. Toj so nea se poistovetuvase, taa od nego izronuvase, se ronese vo polen sal beskrajot sto go poseduva. Mi dadoa vreme da gi pojmam, da pojmam deka se tuka i deka e mozno da gi ima... Potoa taa prva pocna da gi redi glasovite, zborovite-pulejki sto go tavrea letoto:
- Te odbravme tebe prijatele, brate, oti ni se cinis dostatno bolen od neola, taman neolen, tolku bezvolen kolku e nuzno za da ja cues nasata povest i da ne se strekas. Izgovorenoto da ne te pomesti, storenoto da ne ja pottikne grdata narav covecka: suetata. Celo leto ja sledime tvojata traga, bolkata ti ja procenuvavme, kolku taga umees da tais... I koga ne vide tamu dolu vo Pelagonija, sred Bistra Crna, kako se dopiravme, toa nie odbiravme pregratki koi tvojata dusa ke ja gusnat. Sakavme da te pridobieme prijatele, brate, za nasava rabota, na pokri sramota da te privolime, na ona sto od drugite da go pobarame veke ne e mozno: Da ne isklusas se potanko, do najsitno, a da ne ne koris, prekoruvas, da ne zboruvas deka ti se gadi od postapkite nasi, deka utrobata ti se prevrtuva od reata na od ilosta kalta vo koja, ete, sme padnale dolu...
- Jas bev zenet, a taa moma - prikaznata ja prezede toj. Od brakot imam edno dete - sin, kogo go sakav tris poveke od sto tatko umee da saka. Rabotata mi vrvese ete taka, krivo-levo, stani-padni, ama se turkas e nekako bez da setam, bez da go setam vremeto i zivotta i sebe.
Ziveev kako da se prozevav pred dremka, kako da dremev mrzovolen i koptisan. Lugjeto ne gledaa deka sum tuka, deka megju niv se snovam i lunzam, samo po nekoj od najbliskite, vo razmin, ke se setese deka me ima, deka nekako kako da sum, ama i jas za niv malku znaev, ne gi znaev od sto izlisni, od sto izlisen... Mozebi ponapati, kako heroba nenadejna sto te streka, ke se sepnev, ke se setev deka ne e taka, deka ima tuka nesto neuznajno, maluvidno-nedovidno, nad svetot, od vekot zgora. Nesto sto i koga sme nemi i ramni i smatni vo trajnosta ne drzi. Tuku, nejse, i koga ke se pojavese vo svesta posivena, sred dusata siva 47 na casot gi brisev, go nistev, se nistev. I, ete, taka, prijatele, brate...
- Bese kvecerina zimska, lapavicava i nemliva - istorijata ja podzede taa. Jas stoev pod edna strea sred gradot, zemnev i nekogo cekav. Stoev skoena, vo praznoto sred sebe besprekorno postroena i nisto nemav, ni pomisla ni nakana, ni cista bev ni valkana, nesto kako presusena bara sred zedno leto, kako busen plevel podgoren, nebare zbor izgovoren, no neslusnat, bez smisla i znacenje. Nesto kako macenje, da se sostavi suplina vo koja istisnata ke se obituva... Potoa se pojavi toj, ovoj moj so kogo veke ne sme nie, tuku samo edno jas. Zastana pred mene voshiten i voden i se cinese deka togas e roden od placentata na ovaa sredba, od postelkata na mojot zivot...
- Togas pocna ona sto godinje nataka ne sledese - prodolzi toj. Golemoto progonstvo i prezir opst, ete toa togas pocna. Jas sum dvaeset i pet godini postar i zenet, kako veke rekov. Koga razbraa nejzinite, a razbraa brzo, po nedela dena glavata i ja izbrikoa i vegjite i trepkite i ja zaklucija vo prazna odaja, vo temnica. Mene pak me plukaa, ne me naviduvaa, siot gradski potsmev na pleki go nosev, a na liceto tinjata od porugata. Tatko i na dva pati pukase vo mene, zena mi ziva soda proba da mi frli v oci. No, najmnogu me bolese od sinot, od toa golobrado momce koe naucilo tolku mnogu da pizmi. Tuku, ako, znam, oti tatko znae, deka ednas, koga togas, ke go poskropi blagotata na spoznanieto: Se sto sme, nie sme, ovie dvajca sto se edno i se sto e vredno, ta duri i mozno, od milosrdieto, od milosta covecka se tvori. Samo od toj kerpic moze da se napravi kuka vo koja zaludnosta ne ke ne opsednuva, vo koja cemerot i zlovolata ne ke bidat nejzini ziteli, nasi domasni...
Vo tri godini samo na tripati se vidovme, a samo ednas, kako veda sto seka, se doprevme. Po toj nastan jas se poboliv, a taa veke bese bolna. Na ladnata postela padnav kako otkos isusena sumka, neoti zagrab pepelnica i znaev deka mi se blizi krajot, a so nego izbavata od lugjeto, od rodenite i svetot. Barem ke zaspijam, se si umev, ke otpocinam, barem ke pocinam. I taman se primiriv, se pritaiv vo nadezta deka za skoro ke dojde gostinkata - iscelitelka - umirackata, koga edna nok, od jasnata mesecina osporena, ni nok, ni den prestorena, nad mojata postela se navedna edno sustestvo belo...
- Se pojavi kako od nikade i bese kako od nisto - prodolzi taa. Na mojata postela sedna i krotko v usta me celiva, mene ledna. Dolgo mi go dopirase celoto beloto bitie i kako da se prepirase so nemokta moja, kako da ja padese dodeka krotce me vadese od krajot. Potoa v race me krena, mene smrvena zena, i me ponese. Togas se setiv vozdusesta i lesna, od mene se svali seta odora tesna, ta pocna da me gali 48 otsustvoto, toa sto sum von, ni v son ni v jave. Mosne brzo, vo vreme kolku e nuzno da go podzeme posledniot izdiv zaboravot, stasavme do edna laka, kraj ovaa reka. Tamu veke bese toj, ovoj moj so kogo veke ne sme nie, tuku samo jas, vo pregratka na svojot spasitel bese, sred jatkata na seto idno vreme. Me cekase i pekase vo nego da se rastovaram za da ja sotvoram ovaa mirakula sto sme sega, milosta cista, samo toa.
A ti pomni prijatele, brate, kako dve bitija lomni, dvajca od lugjeto zgazeni, od stvarnosta blatna porazeni, se krenaa i stasaa dovde. Do ovaa cuka kade ne kluka zlobata, zlodobata,kade nisto nema, ni meso ni telo, ami se e iscelo sred ljubovta nadstvarna...
Togas dojdoa angelite dvata serafimi svidni i si gi odnesoa, tamu negde, prugore. Jas ostanav potpren na stariot orev i zinat. Necare uste ne e skinat posledniot konec sto za ova ovde me drzi, ama se vlasi, se liti, se tanci...

Kamena kuka

So usura ne se gradi kuka. So pari zemeni na zaim od zelenasite, pod mamele kaj sarafite, so tugji pari dom sopstven ne se zida, ne go lici, ne go biva, ke se porni, urni. Kuka ne se gradi ni so pari obrani, iznudeni, pari potomoreni, niz nasilie dofateni, pari zlocesti, crni pari, oti ne ke stoi, ne ke krepi, ne ke se vtemeli, gredite potporni crvotocni, catijata razjadena i site ke ti go vidat rezilot i site ke uznaat sto vnatre sebe kries, koja prikazna temna vo tvoeto srce e zatocena. Od sto dusata ti e narazena, strbnata, sto nasledstvo, kakov nasiet na potomcite ke im ostavis za da te pomnat i prezrat, za i vo isceznuvanjeto da si dolen i necist i potoa, vekutuma potoa pizmen.
Ete taka, pod znaenje takvo zedov kuka da gradam, kukure, cikmak, bezbili od sto tolku se ima, se zasparalo, tolku se smognalo, ta dostasalo za zdanie malundravo, nevidno, no tocno, besprekorno tocno. Ni brut fazla, ni klamfa, ni sajka, ni kolec, ni silec. Od kamen ja gradam, kamen rekarski, nedobroimi godini trkalan i oblen, kako dunjava sto ni e obla, nebare cela vselena. Se sto vodata moze, seta nejzina sila i radosta na vodata grgorliva, seta vo taa trkalezna stena mazna e stvrdnata, za da trae vo mojata kuka. So kal od zemja crnica, malurodna zemja i
teska i pleva prisobrana od po pcenicnite strnki, go vrzuvam kamenot da ne bi da se premisli, ta na ljubovta so tecnosta da i se vrati za da se dopiraat i maznat vo ploten i pohoten nekoj zanes. A gore: catijata od vitana jasika bela, od trepetlika koja izlupena sjae, i plet nad catmite, vit plet od vetki vrbovi, neoti futa strunena nevestinska, nebare mutav od kozina iridiri. Nad seto zgora pertificirano tkivo od mastadonti: skrilci, ploci kameni za pokriv, za pokrov koj od opasnosta da se izmesam so zvezdite, da im stanam blizok i roden, ke me pazi.
Znaci gradam kuka nad bela reka, do beliot pojas zuboren, so kogo se prepasuva beskrajot, do taa bela pafta od srebroto zezeno na rekata studena, na samiot rab od semirot ja gradam. Tamu kade nadokraja, kon prikraja stasav probivajki si pat niz gustezot neproodim od coveckata nesoodvetnost: niz omrazata i prekotor, niz besot covecki bezrazlozen, niz skrvenosta negova i alcnosta alava, niz taa pustelija rasposlana do site agli na negovata glibava utroba. Za koga ke ja dogradam da tivnam, da se sprugnam na urmz do tlanikot, do ognot velik, so kogo samiot kraj na beskrajot ne topli, i da molknam, ni zbor, nitu pogovor, ni duma strkalana prudolu po jazikot. Na ovoj jazik na kogo naucivme dve vestini vrli: da ridame i peeme i tolku i dosta.
Vo mojata kamena kuka mesto sal ke ima za gluvci i zmii, za skakulci, sitnine pilci, za bumbari majski, za popovo prase, za komarci-starci, za strkli i strsni, za muvine plipot, za voski i bolvi, za gusteri lepi, za salamandri... Za bitija takvi i divni, prognani divo, bez pricina jasna od coveckata blizina i od nego nisteni pomno do pogrom, do pomor. Naokolu klanca, se muva, se sturi i dengubi do kraj magareto staro, ponapati rika po Mica, negovata druska, na koja uste minatata zima samustrakot do ak i dojde, rika temno od sto go boli, go glocka vo magareskoto srce...
Ete zatoa i uste za po nekoj od moite v skuti sto gi nosam za da gi spastram, da gi pazam, ili samo gi mislam: Do koleno mi sedi pobratima krsna i molkuma pee za da se cue zad gorine sedum, zad rekine devet, tamu, daleku zad srtot. I uste za dvajca, prekusila trojca i edna priplatena tajna pod kamenot na vlezot nebare tapija v temel, ete taka. I uste duma sade:
Gradam kuka do poslednoto steblo na od semirot rabot, od kamen ja gradam. A koga ke ja dogradam ke iscezne mojata kamena kuka i mene ke me snema i ke nema nisto nad belata voda.

IN MEMORIAM

ранопочинатиот македонски писател Благоја Ристевски-Платнар (1949-2005)



[You must be registered and logged in to see this image.]



Sanjalice , saosećamo sa tvojim bolom.Uz tebe smo....

Prolog



"Koe e ova sustestvo kraj koe, vo ova mracno zimsko utro, se budam i mi studi? Od sto e zdelano, koja tvar go tvori i kakva e? Sto toa soni, dodeka na sone se murti il blazeno se smee? Dali sonot i e vo oblici isti, vo sliki slicni na moite i dali ima boi vo taa kuka nadvor od vremeno, ili se e vo tonovi sivi?

Zarem strav ne go potresuva, taa zabluda luda, deka da se prezivee e mozno, mozebi samo od bolka nepodnesima da se lisi traenjeto? Koi kopnezi i stremezi kakvi ja tvorat negovata trpelivost-gluposta na podnesuvanjeto? Ima li nadez deka ednas, vo mig na taorska prosvetlenost, ke spoznam sto, popravo, so molcenjeto saka da mi rece dodeka me gleda kako da me nema? Ima li bezdna vo negovoto tivko ofkanje, nedoodimo temno duvlo vo placot negov, a vo solzite zdivena reka?

Dali toa pee dodeka nad mene lebdi i se poti, ili vo kanibalski zanes od muskulite mi odbira, so sokovite mi se gosti? Likuva li dodeka go tesam, ili vo tapost celosna odekot na mojata griza go slusa? Me dopira li so voshit dodeka ja guskam zad razumot sopstven, a mozebi e prezir taa raka ladna na moite pleski? Saka li toa da me ponizi dodeka me gali, da me smrvi dodeka me stiska, taka bliska do mojot ocaj e negovata potreba od neznost ili samo jas bludam buden, dodeka studen se prasuvam: Toa kraj mene potajnica li spie, osojnica guja vo zmijarnik na sramot, ili e samo zena koja nekogas ja ljubev, koja da ja ljubam mectaam i sega?

Of, dali ima nadez deka ednas ke pojmam sto zapravo se zbidna? Koi nastani, sobitija kakvi, silite na adot ili nasata nesoodvetnost, go urnaa patot na kogo stapnavme damna, zdravi i svetli, vo milost koja od opisot se trga? A, vsusnost, zaradi tiranijata na vistinata, dali bese toa ljubov, ona cuvstvo vo rizomite na svetot koe samo prividno se posetuva, ili samo prividot go posetuva? Gramadnata laga deka sme poveke od slozen sostav na enzimi, suma od fermenti, endokrini gejzeri koi prskaat vo vnatresnosta na mekata utroba? Hemija na kopulacijata, neotpovikliv diktat na glansot, nezasitnata glad na uterusot?

Ili mozebi sme nedocitimi glosi, bozji epistoli, vpisani vo knigata vo koja samo za nadstvarnoto se govori, nadnaravnoto se tolkuva, nadtelesnoto se misli? "

Se izmolkna od postelata mojot dvojnik, ona jas koe vo mene kleci i mi se ruga, kaslase kolku nautro e nuzno, gi isprazni 'rnkite, plukna sputum i na gasnoto reso go stavi gezveto so svoetos ritualno kafe. Potoa zlovolen i namkor, sedna zad prastarata masina za pisuvanje, zad taa mornicava sprava so koja go izvrsuva svoeto prodolzeno samoubistvo, oti bese resen da ne go premolci grdoto, na ocajot da ne mu pridodade sila.

Sto e toa sto e zena, koj sum jas vo taa senka?

Proslo je pet godina od kako ga nema. Najteže godine u mom zivotu,ali ni hiljadu reci ne mogu opisati tugu,ne tugu,vec dusevnu pustoš koju je nastala. A ta pustoš je deo mene,moje licnosti,i vise nista nece biti kao pre... Osmeh,ali u dubini duse oštar,rezak bol,jer samo na sekund mogu da se prevarim, da je jos uvek tu. Ali ga nema, i ne znam gde je. Samo se nadam da je dobro. I svake noci se molim Bogu da ga cuva,jer ja vise ne mogu. Nedostaje mi,mnogo.

Sa njim sam odrasla, stupila u neki surovi svet. Sada trebam sama, u neki svet koji ne poznajem.
I uvek se pitam, kako može osoba,koja mi je bila toliko važna u zivotu, da sutra jednostavne nestane? Jos uvek mi ne ulazi u glavu. Plasim se... Jer stvarno živim u senci senke,njegove senke, i ne znam koliko cu, to nije fer,jer sam živa. Ne zelim da živim polu život. Ne zelim da me u ovom jebenom gradu,na guzici geografije, sve podseca na njega. A to moram da krijem,jer se podrazumeva da sam ga prežalila,ali to je laž
. A u sustini,niko ne moze da skapira,ko nije prosao kroz slicno.Kad gledam probleme drugih, sve mi deluje smešno i rešivo. Čovece, sta ima gore od toga kad volis čoveka koji vise nije ziv, kao da je živ? I dok se to ne promeni, necu poceti ponovo da zivim,jer je on uvek tu...ne znam,dokle cu vise moci da placem? On bi rekao,jednom ce moje suze presusiti i vise necu moci da placem...

Mnogo mi nedostaje,prvenstveno kao prijatelj. Izgubila sam osobu koja me je mozda i najbolje poznavala. Izgubila sam oca ,a prvenstveno najboljeg prijatelja kog sam ikad imala...
Deo mog srca,koji je odneo sa sobom u grob,će zauvek pripadati njemu.




Ovo osećaš, zar ne ? Nisam hteo da te rastužim ni podsećam. Samo sam sve pročitao-i mislim shvatio. Tako bi i ti napisala , mislim .
I ne tuguj što nije ovo doživeo.

Сонце што ги огреа си била ти , када си се родила.Никакав редак елемeнат није драгоценији од тога.

Amor vincit omnia .

Hvala Dani.

[You must be registered and logged in to see this image.]

"Lepa Angelina" se može skinuti na : [You must be registered and logged in to see this link.]

[You must be registered and logged in to see this image.]

Летни Силјане



Пердувот од песја пена
во сонот ти сека
крилото разглобено
душата во горчлив залет
а трудна лапавица во домот
Ти го гледам лицето
белутрак во умот блеснат од старците
премрежено се присенува
Летни Силјане
летни
не чипчи се намќор по меѓите
гумното пуза прекриено
на трпезата сенка ѕвездена
Летни Силјане
летни
ти знаеш се за облаците
за модрата крв врз снегот
Во воздухот очите ти
два писоци од птиците Коњарски
две морни премисли
а само една смрт - летањето
Летни Силјане
летни ...


Благоја Ристески - Платнар

Ете и тоа ми се здаде:
Видов анѓел!
Не еден, туку два анѓела, два серафима свидни, две суштества од сверите горни, етерични, две повесма твар нам непозната, опису недостапна, малуможна.Но сепак: Беа како што ништо дотогаш не било, окото не го населило,наполно провидни, ама јасно видни, во обличје човечко, а човеку неподобни. Кога се укажаа беше како отсекогаш тука да биле, кога исчезнаа со себе ја однесоа и претставата за нив...

(исечок од колумната "Љубовниците")


Среќен роденден тато.