Srednji vek Tokom dosadašnje aktivnosti na polju srednjovekovne arheologije sa prostora severozapadne i jugozapadne Bačke sakupljen je i u somborskom Gradskom muzeju deponovan bogat pokretan arheološki materijal. Otkriven je pod različitim okolnostima: kao slučajni nalazi, tokom arheoloških iskopavanja ili redovnih obilazaka terena. Izuzev arheološkog iskopavanja romaničkog manastira u Bačkom Monoštoru, sva ostala iskopavanja izvedena su na nekropolama šireg vremenskog raspona, uglavnom na onima iz perioda Seobe naroda (V–VIII vek), ali i na onim kasnijim, X–XII vek. Srednjovekovni naseobinski materijal, mahom keramički, sakupljen je obilaskom terena, ili potiče sa manjih iskopavanja. U domenu arheološke neistraženosti su još uvek i srednjovekovni sakralni spomenici, iako njihovu prisutnost za sada potvrđuju samo površinski nalazi, podaci iz muzejske dokumentacije i stručne literature, ili toponimi na kartama. Trenutni muzejski fond srednjovekovne arheološke zbirke i podaci o evidentiranim lokalitetima pružaju osnov za buduća organizovana terenska istraživanja u cilju otkrivanja novih lokaliteta, kako bi se dobila što objektivnija arheološka karta srednjeg veka ovog dela Bačke.
Najstariji nalazi pripadaju periodu u evropskoj ranosrednjovekovnoj istoriji poznatom kao Seoba naroda, koja pod pritiskom Huna počinje sedamdesetih godina IV veka pokretanjem varvarskih plemena oko Crnog mora i u Karpatskoj kotlini.
Tokom nekoliko narednih vekova današnja Bačka će deliti sudbinu prostrane Panonske nizije, kada su se na njenom tlu smenjivala varvarska plemena raznih etničkih pripadnosti, germanska i sarmatska (Goti, Gepidi, Alani), azijski nomadi (Huni, Avari), Sloveni, sve do dolaska Mađara krajem IX veka.
Na prostorima koji su bili zahvaćeni ovim migracionim talasom odigrale su se velike društvene i etničke promene; na ruševinama antičkog sveta rađaju se prve evropske ranofeudalne države. Kao posledica učestalih pomeranja i mešanja etnički raznorodnih plemena, arheološki materijal Seobe naroda ima karakter složene materijalne kulture nastale mešanjem različitih stilova i radioničkih uticaja.
Arheološko nasleđe ovoga perioda sakupljeno na prostoru koje svojom delatnošću pokriva Gradski muzej u Somboru, poznato je za sada isključivo na osnovu nalaza iz mnogih grobova.
Nakon pokoravanja Alana i Gota na obalama Crnog mora i karpatskih Gepida centar hunske države premešta se početkom V veka u Potisje. Raspadom hunskog plemenskog saveza 454. godine do tada potčinjena plemena postaju slobodna; zapadna granica gepidske države postaje Tisa, a Istočni Goti su se uz pristanak rimskog cara Markijana naselili u provinciji Panoniji.
Manja nekropola u Bačkom Monoštoru, par većih fibula od iskucanog srebrnog lima iz Koluta, ženski grob iz Karavukova etnički se vezuju za Istočne Gote, koji su sudeći prema ovim nalazima boravili na prostoru bliže okoline Sombora sredinom i tokom druge polovine V veka.
Događaj koji će znatno izmeniti dotadašnju etničku situaciju u međurečju Dunav–Tisa i biti glavni pokretač kasnijih zbivanja u Podunavlju i na Balkanskom poluostrvu, sve do neuspele opsade Carigrada 626. godine, obeležen je dolaskom Avara, do tada nepoznate plemenske grupe azijskih konjanika – nomada, u Panonsku niziju sredinom VI veka. Zajedno sa njima pokrenuta su i druga, njima srodna plemena zatečena na obalama Crnog mora i Kaspijskog jezera, kao i veće grupe Slovena. Novi osvajači, po rečima Evagrija, vizantijskog pisca iz VI veka, preplaviše Balkan sve do njegovih južnih granica. Uporedo sa razaranjima i pustošenjima Avara tekla je i seoba Slovena i njihovo trajno naseljavanje panonskog i balkanskog prostora.
Azijsko poreklo i heterogen etnički sastav kaganata uslovili su nastanak odgovarajuće materijalne kulture, koju poznajemo uglavnom na osnovu nalaza iz mnogobrojnih grobova (Bogojevo, Čonoplja, Odžaci, Bač, Apatin). Glavno obeležje ovim nalazima daju konjanički grobovi (Stapar, Prigrevica), u kojima je ratnik sahranjen sa svojim konjem uz odgovarajuću ormu (žvale, uzengije i ukrasni delovi opreme). Od oružja u upotrebi su koplje, mač ili sablja, bojne sekire, trobride strele, luk sa koštanim oplatama. Prepoznatljiv inventar u grobovima su ukrasi sa pojasa ratnika i konjske orme, čiji su kvalitet i raskoš odgovarali njegovom klanskom rangu. Uz one od zlatnog i srebrnog lima, kasnije, tokom VIII veka, u upotrebi su pojasni ukrasi liveni u bronzi. Uz luksuzne naušnice sa šupljim kuglastim priveskom ili priveskom u obliku obrnute piramide (Kula), koje su proizvod ranovizantijskog zlatarstva VII veka, u upotrebi su i skromniji oblici nakita, mahom od bronze, narukvice sa priveskom od staklene paste i raznobojne perle.
Propast avarskog kaganata na prostoru Panonske nizije istorijska literatura je obradila kroz franačko-avarske sukobe tokom poslednje decenije VIII veka. Dolaskom Mađara u Panonsku niziju krajem IX veka završava se period Seobe naroda. Njihova u osnovi nomadska kultura (uzengije, srcoliki okovi, od oružja luk, pljosnate romboidne strele, sablja) koju za sada poznajemo sa nekoliko nalazišta (Kljajićevo, Apatin, Bogojevo, Doroslovo, Stanišić, Rančevo) uklapa se u skupinu predmeta koje sadrži tzv. bjelobrdska kultura sa obeležjima slovenske materijalne kulture X-XI veka. Nju odlikuje nakit izrađen pretežno od bronze – naušnice alke sa "S" završecima, torkvesi od upletene žice, narukvice od upletene žice ili sa krajevima u obliku stilizovanih životinjskih glava (Prigrevica, Riđica, Bogojevo, Ruski Krstur, Sombor).
Tokom XI veka Ugarska je bila snažna država na prostoru Panonske nizije. Današnja Bačka postaje deo njene interesne sfere, a Bač i Bodrog administrativni centri istoimenih upravnih celina – županija, sve do kraja XV i početka XVI veka, kada turska osvajanja uspostavljaju novu vojno-političku organizovanost.
Srednjovekovni izvori pominju mnoga naselja u okruženju Sombora, među kojima su prepoznatljiva imena današnjih mesta: Reg (Riđica), Dorozlov (Doroslovo), Apati / Oppidum Apati (Apatin), Csomokla (Čonoplja), Kulud (Kolut). Sonta se pod imenom Zond pominje kao značajno trgovište (oppidum), ali i kao grad (civitas Zond, 1448. godine). Kada se traže davnašnji koreni Sombora, mora se pomenuti naselje vlastelinske porodice Cobor – Sent Mihalj. Ono se na samom početku XVI veka pominje kao Czombor Villa Sanct Michaelis. Podizanjem utvrđenja i osnivanjem dominikanskog manastira Cobori su nastojali da ovo naselje odvoje od njegove ruralne okoline, dajući mu urbani karakter.
Uz Bodrog i Bač, za koje se kao utvrđenja zna u XII, odnosno u XIII veku, u okolini Sombora pominju se još: Sonta (castrum Souncha), današnji Kolut (castrum Kenjlynjd). Vreme intenzivnijeg građenja utvrđenja u vojvodini je XV vek, kada je Ugarskoj zapretila opasnost od Turaka i kada se pristupilo utvrđivanju njene južne granice. Deo odbrambenog sistema je i utvrđenje Bartan kod Bačkog Monoštora, koje se 1475. godine pominje kao Castrum Barthan. Ono ima oblik veće zemljane humke opkoljene rovom. Prva istraživanja ovog utvrđenja izvršilo je krajem XIX i početkom XX veka Istorijsko društvo Bač-bodroške županije.
Uporedo sa državnom, tekla je i crkvena organizovanost. Prisutno slovensko stanovništvo i doseljeni Mađari prihvataju hrišćanstvo podstaknuto misijom ]irila i Metodija, a isto tako i delatnošću monaških redova istočnog i zapadnog obreda. Postepeno je mreža crkvenih ustanova prekrila državnu teritoriju. Među prvim episkopijama koje su pokrivale južne oblasti pominju se dve, sa sedištem u Pečuju i Kaloči.
Manastir u Bačkom Monoštoru ubraja se među malobrojne romaničke sakralne objekte u Vojvodini. Tokom arheoloških iskopavanja Istorijskog društva Bač-bodroške županije (1898–1900) otkriveni su ostaci jednobrodne crkve (dužine 28 m, širine 9 m), manastirske prostorije i manja kapela. Prilikom ovih istraživanja otkrivena je i kamena plastika rađena u stilu romaničke umetnosti XI/XII veka.
Srbija
Vikimedija ostava ima multimedijalne
Bedem 
Kula 
Kapija
