Sombor-grad zelenila

Gradovi, kao i ljudi, imaju svoj zivot, pun uspona i padova. Gradovi se radjaju, narastaju, dostizu zrelost, umaraju se i stare... Najlepse price o gradovima su one koje nastoje da budu zivotopis grada.

U XIV veku, na vlastelinskom imanju ugarske porodice Cobor, razvija se malo mesto, koje je bilo u vlasništvu vlastelina Cobor Sent-Mihalja. Po ovom vlastelinu je i današnji grad Sombor dobio ime.
Cobor Sent-Mihalj brzo se uvećavao i napredovao, što najbolje potvrđuje činjenica da su se u njemu povremeno održavala skupštinska zasedanja Bodroške županije.

Godine 1541. Cobor Sent-Mihalj zauzimaju Turci. Turci u svojim defterima umesto imena Cobor Sent-Mihalj 1543. godine navode ime Sombor.

U vreme turskog zauzimanja, Sombor je bio velika varoš, sa gradskom citadelom i puno kojundžijskih dućana. Postojalo je oko 2000 kuća i Sombor je važio za veliku i bogatu varoš. Većina stanovništva bili su Vlasi-hrišćani (Srbi), a bilo je i Mađara.

Godine 1554. Sombor postaje nahijsko sedište Segedinskog sandžaka, kojem je pripadalo 46 naselja, a on sam je bio vojni, upravni, sudski, privredni i verski centar za širu okolinu. Tada je Sombor imao dve medrese za učenike i tekije za derviše, 6 osnovnih škola, 2 hana za putnike namernike i 1 hamam (tursko kupatilo).
12. septembra 1687. godine, Sombor osvajaju Austrijanci. Godine 1687. Sombor naseljava 5000 Bunjevaca, a 1690. godine Sombor naseljavaju Srbi pod vođstvom Arsenija Trećeg Čarnojevića. Tada Sombor postaje graničarski grad i svojim vojnim odredom pomagaće bitke kod Slankamena 1691. godine i Sente 11. septembra 1697. Zahvaljujući ovim bitkama, Sombor stiče dobar glas i postaje sedište sreza Bačke županije. Godine 1702. Sombor dobija novi status i postaje "oppidum fossatum" u okviru Habzburške carevine. Godine 1717. Sombor postaje "oppidum militare", a prvi kapetan vojničke varoši postaje grof Jovan Branković. Iste godine otvorena je u Somboru prva Veroispovedna pravoslavna škola, a 1722. godine Rimokatolička osnovna škola. Godine 1716. Somborci pod vođstvom kapetana Brankovića pomažu pri osvajanju Petrovaradina, a 1717. godine Beograda. Kasnije su, na strani Habzburške monarhije, stradali u Poljskoj, Turskoj i na raznim bojištima Evrope. Tada je 2/3 somborskog stanovništva bilo pravoslavne vere.
Za veliku odanost, Austrijska carevina će Somboru darivati zemljišne posede, a Somborci će biti oslobođeni poreza carevini. Prema položaju koji su zauzimali, Austrijska carevina je somborske vojnike nagrađivala posedima. Običan pešadinac dobijao je 18 jutara obradive zemlje, kaplar i konjanik 24 jutra, narednik pešadije 31 jutro, a narednik konjice 46 jutara, barjaktari pešadije 61 jutro, barjaktari konjice 96 jutara, poručnici 112, a kapetani 192 jutra. Veliki kapetan bio je izuzetno privilegovan i dobijao je 354 jutra obradivog zemljišta.

Kada je prestala opasnost od Osmanlija, prestale su i privilegije somborskih militara (vojnika). Na ovome je insistirala županijska vlast i ugarske aristokrate. Bečki dvor je bio protiv ovih promena, ali pritisci na caricu Mariju Tereziju bili su veliki, i ona, 1741. godine potpisuje XVIII zakonski član, kojim se vojničke varoši potčinjavaju pod županijsku nadležnost, a odred militara se rasformirao. Tada će Sombor biti uključen u sastav Bačke županije i predat na upravu Ugarskoj dvorskoj komori. Ovo je Somborcima značilo gubitak svih privilegija. Ali, Somborci su bili svesni šta sve gube tako da se okupljaju 18.11.1745. godine na trgu ispred Velike pravoslavne Svetogeorgijevske crkve na dogovor na kom odlučuju da istraju u očuvanju svog privilegovanog statusa. Uspeli su da sačuvaju svoj status, ali će zbog toga platiti veoma visoku cenu. 150000 rajnskih forinti u zlatu je uplaćeno u carske trezore. 17.02.1749. godine, carica Marija Terezija je potpisala povelju kojom se Sombor uzdiže u rang slobodnih i kraljevskih gradova.

Uprkos visoko plaćenoj ceni, Sombor je veoma mnogo dobio. Gradu je pripalo 11 pustara na kojima su vremenom zasnovana salaška naselja koja su, uglavnom, i danas zadržala raniji naziv: Bukovac, Čičovi, Gradina, Ivanovo Selo, Šaponje, Bilić, Nenadić, Karakorija, Rančevo, Bračevac i Pipereš.

Godine 1759. Srpska pravoslavna crkvena opština otvara četvororazrednu Gramatikalnu školu, zatim se osniva Latinska škola kojom rukovode franjevci, Avram Mrazović otvara Normu i ovim se udaraju temelji za školovanje učitelja kod Srba i drugih južnoslovenskih naroda na ovim prostorima.

Godine 1786. Sombor postaje stalno sedište velike Bačko-bodroške županije. Bačko-bodroška županija, kao druga po veličini u Ugarskoj, zahvata ceo prostor između Dunava i Tise, na severu joj je granica išla ispod Kaloče, a u njenom sastavu su bili i Subotica i Novi Sad.

U Somboru se osnivaju sve brojnije kulturne, obrazovne i bankarske ustanove, a kasnije i sportske društvene organizacije. Sombor postaje važan administrativni, trgovački, zanatski, saobraćajni i kulturno-obrazovni centar. 1869. godine stiže prva železnica. Već postojeće rastinje se veoma proširuje i ono će Sombor pretvoriti u zelenu oazu. 12. oktobra 1850. godine Karolj Biterman otvara prvu štampariju i javljaju se prvi listovi i časopisi.

Na 1178 km² sa gradom se smestilo i 16 salaških naselja, posebna osobenost ovoga kraja, i još 15 sela: Aleksa Šantić, Bački Breg, Bački Monoštor, Bezdan, Čonoplja, Doroslovo, Gakovo, Kljajićevo, Kolut, Rastina, Riđica, Stanišić, Svetozar Miletić, Stapar i Telečka.

Poznati Somborci:

Vasilije Damjanović (1734-1792), pisac prve aritmetike kod Srba;
Avram Mrazović (1756-1826), osnivač “Norme”, prve škole za obrazovanje učitelja za slovenski živalj;
Ivan Jugović (Jovan Savić) (1772-1813), popečitelj prosvete i sekretar Praviteljštvujućeg sovjeta kod Karadjordja i osnivač Velike škole u Beogradu;
Avram Maksimović (1772-1845), prota somborski, pisac prve knjige o pčelarstvu u nas i prvi predsednik Srpske čitaonice u Somboru;
Nikolaj Šimić (1766-1848), pisac prve logike kod Srba;
Pavle Atanacković (1788-1867),episkop, profesor Preparandije i književnik;
Jožef Šlezinger (1794-1870), kompozitor, kapelnik muzičke bande knjaza Miloša i utemeljivač srpske gradjanske muzike;
Jovan Hadžić (Miloš Svetić) (1794-1869) osnivač i prvi predsednik Matice srpske;
Jožef Švajdl (1796-1849) general u Košutovoj vojsci i jedan od 13 “Aradskih žrtava”;
Samuilo Maširević (1804-1870), patrijarh srpski;
Đorđe Brkić (1830-1914), geolog, pronalazač grafita;
Nikola Vukićević (1830-1910), pedagog i pedagoški pisac, 53 godine nastavnik i upravnik Učiteljske škole u Somboru;
Milka Grgurova (1840-1924), velika dramska umetnica;
Antal Koh (1843- ), geolog evropskog ugleda i akademik;
Karolj Verteši (1843-1917), putopisac i novinar;
Đula Varoši (1846- ), kaločki nadbiskup i pisac;
Juhas Arpad (1863-1914), slikar;
Jožef Tim (1864-1959), lekar, ugledni istorik;
Jovan Lalošević (1870-1935), društveno-politički i kulturni radnik;
Ernest Bošnjak (1876-1963) utemeljivač kinematografije u Srbiji, štampar i urednik brojnih listova i časopisa u Somboru;
Veljko Petrović (1884-1967), književnik i akademik;
Geza Barci (1894-1975), mađarski lingvist i akademik;
Janoš Herceg (1909-1995), književnik, novinar i akademik;
Radivoj Korać (1938-1969), reprezentativac i jedan od najboljih košarakaša Evrope;

Sombor, oduševljava na prvi pogled

Uputite li se kad prema Vojvodini, preporučili bismo vam da navratite
do simpatičnog grada u kojem se povijest može osjetiti na svakom
koraku. Preporučili bismo vam da dođete u Sombor, živopisni gradić koji
oduševljava na prvi pogled.

Sombor je grad u Bačkoj s 50 950 stanovnika. Nalazi se na dnu bazena
nekadašnjeg Panonskog mora, na obalama rječice Mostonge. Geomorfološku
osnovu grada čini nekoliko cjelina.

Sombor je poznat kao grad kulture, šarenila, baroknih fasada i umjetnika.

Sombor je isto tako poznat kao grad zelenila s mnoštvom uređenih
parkova koji će prije svega dobro doći, pogotovo nakon par sati
provedenih na nogama u istraživanju ovog zanimljivog grada.

Svoj veliki uspon postiže u vrijeme Marije Terezije, 1749. godine,
kada je austrijska carica dala Somboru status slobodnog kraljevskog
grada. Tada, kao što smo rekl,i Sombor počinje svoje uzdizanje u
gospodarstvu i arhitekturi.




Ako se zaputite prema Smoboru, preporučili bismo vam obilazak par mjesta koja će vas jednostavno oduševiti:


Galerija “Milana Konjovića”, Gradska kuća i muzej, Županija (koja ima
soba koliko i godina dana), Narodno kazalište, Kronić palata i
Plebanija na čijoj se južnoj fasadi nalazi sunčani sat iz 1852. godine s
poznatom porukom “Jedan od ovih ti je posljednji.”


U Somboru imate priliku vidjeti orgulje koje su druge po veličini u Europi, a nalaze se u katoličkoj crkvi.

Osim zaljubljenika u povijest, smatramo kako će ljubitelji prirode
isto tako uživati, ponajprije zbog prekrasne prirode u okolici grada.
Lovište “Kozara” bogato je divljači. Turisti mogu vidjeti Čonopljansko
jezero, specijalni rezervat prirode “Gornje Podunavlje”, ekološku
radionicu “Baračka”, brodsku prevodnicu na Dunavu kod Bezdana, muzej
duhana u Telećkoj i Monoštorki rit.

Ako ste ljubitelj tradicionalnog i povijesnog, svakako vam želimo
dobrodošlicu u ovo mjesto koje pored silnih znamenitosti, nudi i poznate
licitarske kolače te sir u kačici čiji je način spremanja još uvijek
tajna.

Somborski sir predstavlja jedini sir s prostora bivše Jugoslavije priznat od strane Svjetske mljekarske organizacije.

Županija
Trg cara Uroša 1, Sombor
tel: 025/468-111
web: www.sombor.rs
radno vreme: 8:00-20:00 (uz obaveznu najavu)



Slika "Bitka kod Sente" Ferenca Ajzenhuta, najava poseta na: 025/434-350
Monumentalna i realistična slika Ferenca Ajzenhuta "Bitka kod Sente"
naručena je 1896. godine za proslavu milenijuma od dolaska Mađara u ove
krajeve. Slika dimenzija 7 x 4 m predstavlja najveće ulje na platnu u
našoj zemlji. Postavljena je u Svečanu salu Županije 1898. godine. Bitka
se odigrala 11. septembra 1697. godine u Bačkoj, kod Sente. U prvom
planu slike su austrijski vojnici koji prelaze preko grudobrana Turaka. U
srednjem delu slike je austrijski princ Eugen Savojski na belom konju,
uz njega je grof Palfin na crnom konju sa isukanom turskom sabljom
kojima vojnici privode zarobljenog turskog Kisig Džafer Pašu. U pozadini
se nazire silovitost bitke. Kada se slika posmatra sa raznih strana,
stiče se utisak da se i slika kreće.
Somborci su se opredelili za ovaj motiv zbog velikog istorijskog značaja
bitke. Pored Mađara u bici je učestvovalo i oko 500 Somboraca (Srba i
Bunjevaca). Austijske regimente su strahovito potukle tursku vojsku i
nakon bitke dolazi do promene odnosa snaga – Turci se povlače sa ovih
prosora, a 1699. godine potpisan je Karlovački mir. Ram slike je,
takođe, malo umetničko delo veštačke pozlate. Na njegovoj gornjoj strani
je prikaz oružja i ratničkih zastava toga vremena uz lik apostola Pavla
(zaštitnika Bačko-bodroške županije) i zastavu plavo-crvene boje kao
znamenje županije. Na tavanici Svečane sale su grbovi koji predstavljaju
istorijsku prošlost zemalja koje su bile pod jurisdikcijom Ugarske
monarhije. U sredini je grb slobodnog i kraljevskog grada Sombora koju
je naslikao Eugen Kočiš po originalnoj povelji carice Marije Terezije iz
1749. godine. U sali su postavljeni u drvetu izrađeni kipovi boginje
Atine (zaštitnice mudrosti, gradova i vojnih utvrđenja) i boginja
Justicia (boginja pravde).

Crtež "Sombor viđen očima ptice" arhitekte Branislava Jovina
Arhitekta Branislav Jovin je više od godinu dana intenzivnog rada
stvarao svoje umetničko remek delo, dosad neviđeno. Delo "Sombor viđen
očima ptice" predstavlja sintezu urbanizma, inženjerstva i umetnosti.
Arhitekta je u radu koristio geodetske karte, avio snimke i preko 600
fotosa značajnih objekata grada koje je sam snimio. Nacrtao je 15.000
objekata grada Sombora. Prethodno je izveo precizne proračune i grad
smestio na pravougaoni hamer dimenzija 2.70 x 1.60 m. Crtež je rađen u
kombinovanoj perspektivi sa tri nedogleda u razmeri približno 1:2000.
Oko godinu dana trajala je izrada crteža olovkom na hartiji širine oko
50 cm u tri trake koje su činile horizontalne delove crteža preko kojih
je stavljeno staklo, na staklo zategnuti hamer, a ispod svega toga izvor
svetlosti da bi se moglo pristupiti tuširanju, pri čemu je arh. Jovin
povukao preko milion poteza rapidografom. Obavio je filigransko senčenje
i farbanje uljanim bojama predstavljajući grad u jesenjem koloritu. Da
bi realizovao i poslednju fazu rada, samo njemu svojstvene metode, morao
je zalepiti više hiljada meatara lepljive trake. Na crtežu se vidi
bogatstvo somborskog zelenila. Crtež je postavljen u zgradi Županije.
Ideja je realizovana, a crtež čuva izgled grada za buduće vekove.




Gradski muzej Sombor
Trg Republike 4, Sombor
tel: 025/422-728
rezervacije: 025/22-728 (Sonja Petreš i Viktorija Lakatoš)
e-mail: gmso@ptt.rs, gmso@sbb.rs
web: www.gms.rs
radno vreme: 9:00-18:00 ponedeljak-petak, 9:00-13:00 vikendom za najavljene grupe (ne manje od 10 posetilaca)
cena ulaznice: đaci 50 din, odrasli 100 din
Nakon elibertacije dolazi do ekonomskog jačanja grada i u njega dolazi
sve veći broj inteligencije što dovodi do stvaranja svojevrsne kulturne
klime. Sombor dobija pozorište i biblioteku, a jedan broj građana sve
više razmišlja o formiranju Istorijskog društva. Prve inicijative
javljaju se 1880. godine, kada Ištvan Ivanji izdaje proglas za osnivanje
Istorijskog društva županije. Osnivačka skupština Istorijskog društva
Bač-bodroške županije održana je 11. maja 1883. godine. Cilj Društva bio
je da radi na prikupljanju i sređivanju starina putem iskopavanja,
poklona ili kupovinom za potrebe Muzeja društva u osnivanju. Društvo
traži poklone za budući muzej koji bi imao sledeće zbirke: numizmatičku i
zbirku medalja; arheološku; zbirku dokumenata, pečata i grbova; zbirku
štampanih knjiga, rukopisa i monografija, rasprava i geografskih karata
koje se odnose na istoriju županije te zbirku listova, letaka i drugih
štampanih stvari. Godine 1887. Društvo dobija jednu prostoriju u
prizemlju Županije za potrebe Muzeja, a 1906. godine proširuje svoju
delatnost na prikupljanje etnografske građe. Rad Društva u narednim
godinama, zaključno sa završetkom Drugog svetskog rata, bio je već prema
prilikama i vremenu manje ili više uspešan. Gradski muzej Sombor danas
je regionalni muzej kompleksnog tipa i poseduje odeljenja: arheološko,
numizmatičko, etnološko, istorijsko, zavičajne istorije umetnosti i
zbirku savremene jugoslovenske umetnosti. Muzej poseduje i stručnu
biblioteku sa vrednjim izdanjima 18-20. veka. Galerija savremene
jugoslovenske umetnosti Gradskog muzeja u Somboru poseduje zbirku
umetničkih dela otkupljivanih na godišnjim izložbama Likovne jeseni. Ovu
manifestaciju je pokrenuo 1961. godine tadašnji upravnik Gradskog
muzeja i slavni slikar Milan Konjović. Umetnička dela (slike, crteže,
grafike i nekoliko skulptura i tapiserija) sistematski su otkupljivana.
Kroz trideset i četiri godine postojanja manifestacije sakupljena
umetnička dela pokazuju razvoj umetnosti u bivšoj Jugoslaviji – od
šezdesetih (enformel i apstraktno slikarstvo, te radovi u tradiciji
moderne slike), preko sedamdesetih (slikarstvo pod uticajem pop-arta,
konceptualne umetnosti, geometrijske apstrakcije i hiperrealizma) i
osamdesetih (slikarstvo "obnovljene slike" pod uticajem
neoekspresionizma i postmodernog kolažiranja detalja iz tradicije
klasičnog i modernog slikarstva, te ironičan odgovor na tadašnja
zbivanja u društvu i umetnosti), do početka devedesetih, kada postaje
jasno da jugoslovenska umetnost zauzima dva paralelna pravca:
tradicionalnog slikarstva i umetnosti koja prihvata promene nastale
razvojem informatičkih sistema i novih tehnologija. Likovna jesen je
obnovljena 2008. godine.




Gradska biblioteka "Karlo Bijelicki"
Trg cara Lazara 3, 25000 Sombor
tel: 025/431-011
e-mail: biblioso@eunet.rs
web: www.biblioso.org.rs
Zgrada Gradske biblioteke "Karlo Bijelicki" građena je u stilu
neorenesanse 1877. godine za potrebe prve Somborske štedionice, osnovane
1868. godine. Karlo Bijelicki, glavni knjigovođa prve Somborske
štedionice, postavio je temelje gradske biblioteke na Generalnoj
skupštini Udruženja (02. januara 1859. god.) u Gradskoj kući, a
biblioteka od tada neprekidno funkcioniše. U neprocenjivom knjižnom
blagu (preko 300.000 primeraka) izdvaja se Zbirka rariteta od 309
knjiga, među kojima je najstarija Zbornik Božidara Vukovića, štampan u
Veneciji 1538. godine. Tu su i vredne zbirke Zavičajnog odeljenja sa
preko 4.000 svezaka i primerci brojnih listova i časopisa koji su
izlazili u Somboru. Biblioteka je 1994. godine postala matična
biblioteka Zapadnobačkog okruga, a sastoji se od odeljenja za odrasle,
naučnog odeljenja sa čitaonicom, referalnog Internet centra, Internet
caffea sa čitaonicom za štampu, dečijeg odeljenja sa čitaonicom,
knjigoveznice, knjižare, digitalne galerije...
Celinu svoje delatnosti biblioteka kruniše izdavaštvom koje čine:
časopis za kulturu Dometi, list za mlade Novi Pokret i književne edicije
Golub, Laza Kostić i Seme.





Gradska kuća - Varoška kuća, Magistrat
Predstavlja centralni arhitektonski simbol grada. Nastala je na
temeljima nekadašnjeg kaštela grofa i kapetana Jovana Branković (sinovca
i zakonitog naslednika nesuđenog srpskog despota, grofa Đorđa
Branković). Grof Jovan Branković je 1717. godine imenovan za kapetana
somborskog vojnog šanca. Svoj kaštel gradi 1718. godine. Čeoni deo
zgrade bio je okrenut ka Svetođurđevskoj crkvi, a ispred zapadne strane
zgrade (prostor današnjeg Trga Svetog Trojstva) tekao je rukavac rečice
Mostonge, preko koje je most vodio na livadu. Nakon smirti grofa Jovana
Branković 1734. godine, zgrada je prodata upravi tek proglašenog
slobodnog i kraljevskog grada za potrebe smeštaja magistrata (1749.
godina). Na temeljima kaštela 1842. godine sagrađena je današnja Gradska
kuća u stilu neoklasicizma. U zgradi je bila smeštena gradska uprava i
činovništvo, u Svečanoj sali su održavane sednice gradskog Magistrata, u
prizemlju su se nalazili dućani, a neko vreme ovde je bio smešten arhiv
grada i gradska biblioteka. U Gradskoj kući je novembra 1918. i oktobra
1944. godine izvršena primopredaja grada između okupatorske i
oslobodilačke vojske.



Trg Svetog Trojstva
Dobio je ime po kamenom spomeniku Svetom Trojstvu koji je postavljen
1774. godine na centralnom delu trga u znak zahvalnosti za prestanak
jedne od brojnih epidemija kuge toga vremena. Spomenik je bio klasično
barokno vajarsko delo elegantnog, gracioznog, visoko uzdignutog stuba na
čijem vrhu je stajao kip Svete Trojice. Spomenik je uklonjen 1947.
godine i tom prilikom je oštećen. Danas ovaj trg somborci nazivaju
"Ćelavi trg".





Manastir Svetog arhiđakona Stefana
Svetog Arhiđakona Stefana 2, Sombor
tel: 025/460-055
Manastir Svetog arhiđakona Stefana je najseverniji manastir. Manastirski
kompleks čini konak sa paraklisom, usamljeni zvonik i crkva. Bogati
somborski zemljoposednik Stevan Konjović je 1909. godine spskoj
pravoslavnoj crkvi ostavio veliko bogatstvo sa obavezom da izgradi
manastir. Izgradnja manastirske crkve započeta je 1928. godine po
projektu Svetozara Krotina i trajali su do 1933. godine. Zbog nedostatka
novca za unutrašnje uređenje, crkva je oslikana tek 1938. godine kada
je dr Nenad Bugarski manastiru poklanio neophodan novac. Manastir je
izgrađen u srpsko-vizantijskom stilu, retko izvođenom u Vojvodini. Hram
ima trikonhoznu osnovu i polukružnu oltarsku apsidu. Arhivolte drže
četiri stuba sa kvadratnim vizantijskim kapilotama. Iznad njih su nešto
reljefnije arhivolte koje drže padantife, a iznad njih je oktagonalna
kupola. Na fasadi se nalaze dva tornja. Sa desne strane spoljne fasade
nalaze se velika gvozdena vrata za ulaz u grobnicu. Crkva je živopisana
freskama Vladimira Predojevića: u oltaru je Sv.Trojica, iznad severne
apside je Raspeće, iznad soleje su Duhovi, iznad južne apside je
Roždestvo, iznad zapadne apside je Silazak Hrista u ad. Ikonostas je
drven, a oslikao ge je Boris Seljanko, ruski slikar. Na carskim dverima
je Jovan Krstitelj krilati, Bogorodica, Blagovesti, Hristos, arhiđakon i
prvomučenik Sveti Stefan, a u luneti iznad carskih dveri je Tajna
večera. Na ikonama je zlatna pozadina. U prostoru oko zadužbine Stevana
Konjović nalazi se Partizansko i Crvenoarmejsko groblje gde su
sahranjeni poginuli učesnici Batinske bitke: pripadnici NOVJ, bugarski
vojnici i crvenoarmejci.




Crkva Presvetog Trojstva - stara katolička crkva
Somborski Bunjevci grade 1717. godine crkvu na razvalinama starih
turskih građevina. Na mestu stare crkve od 1752. do 1763. godine gradi
se nova crkva u klasičnom baroknom stilu posvećenu Svetom Trojstvu.
Crkvene orgulje su izgrađene 1771. godine, a propovedaonica je oslikana
1782. godine. Ispod crkve nalazi se kripta u koju su do 1782. godine
sahranjivani ugledni somborski građani rimokatoličke veroispovesti.
Crkva je obnovljena 1939. godine.




Crkva Svetog Jovana Preteče - mala pravoslavna crkva
Crkva je podignuta na prostoru na kome su se oduvek nalazile bogomolje.
Prvobitno je ovde bila hrišćanska crkva koja je po dolasku turaka
pretvorena je u džamiju, da bi nakon odlaska turaka bila pretvorena u
pravoslavnu crkvu. Kaluđeri fruškogorskog manastira Jazak su 1716.
godine sklanjajući se pred novom pretnjom od napada Turaka, sa sobom
doneli mošti cara Uroša V - poslednjeg sprskog cara. Dve godine kasnije,
kaluđeri se vraćaju u Jazak i odnose mošti cara, a u znak zahvalnosti
crkvi ostavljaju ikonu Presvete Bogorodice donetu sa Kosova prilikom
seobe Srba pod Arsenijem Čarnojevićem. Ikona se ovde čuva i danas. Stara
crkva je srušena 1786. godine da bi na njenom mestu 1790. godine bila
izgrađena nova u baroknom stilu sa elementima rokokoa. Ikonostas crkve
oslikao je 1809. Pavle Đurković. Crkva je obnovljena 1978. godine.




Crkva Svetog velikomučenika Georgija - velika pravoslavna crkva
Somborski Srbi su još u vreme Turaka imali malu Svetođurđevsku crkvu
koju obnavljaju 1717. godine, a uz ovu staru crkvicu 1744. godine grade
novi veliki crkveni toranj. Nakon dobijanja statusa slobodnog i
kraljevskog grada, somborski Srbi su odlučili da izgrade crkvu dostojnu
skupo stečene privilegije. Izgradnja je počela 1759. godine nakon
sakupljanja svesrdih priloga imućnih i siromašnih somborskih Srba. Crkva
je izgrađena 1761. godine u barokno rokajnom stilu. Crkvu je ikonopisao
tadašnji najbolji zograf Teodor Kračun. Prilikom renoviranja
unutrašnjosti hrama 1866. godine stari ikonostas je skinut, da bi umesto
njega Pavle Simić ikonopisao do 1873. godine novi sa 77 ikona visokog
umetničkog dometa. U crkvi je sahranjen kapetan somborske graničarske
milicije grof Jovan Branković i vladika bački Jovan Jovanović. Crkva je
temeljno obnovljena 1936. godine. U porti, iza crkve sazidana je 1759.
godine prizemna trščara u kojoj je 1788. godine Avram Mrazović pokrenuo
''Normu'' (prvi tečaj za obrazovanje učitelja u Južnih Slovena). Stara
zgrada je 1863. godine renovirana za potrebe održavanja nastave za
ženska odeljenja Učiteljske škole koja su ovde bila do 1921. godine.
Danas je zgrada sedište Pravoslavne crkvene opštine.




Karmelićanska crkva - crkva sa dva tornja
Ideja o izgradnji začeta je početkom XIX veka, odluka o izgradnji je
doneta 1828. godine, izgradnja je počela 1860. godine, a crkva je
završena 1904. godine i predata na upravu karmelićanima. Pored crkve
1905. godine izgrađen je samostan (konvikt) koji sa crkvom čini skladnu
arhitektonsku celinu u stilu romantizma. U crkvi se nalaze orgulje
izrađene 1926. godine i bile su treće po veličini na prostoru bivše
Jugoslavije.



Grašalkovićeva palata
Upravnik komorskih carskih dobara grof Antun Grašalković 1763. godine
gradi zgradu u baroknom stilu koja je služila kao imigracioni centar i
karantin za doseljeno namačko stanovništvo. U zgradi se do 1863. godine
nalazila somborska telegrafska stanica, između dva rata poreska uprava, a
u posleratnom periodu neko vreme ovde je bilo sedište policijske
službe. Konačni izgled Grašalkovića palata dobila je krajem XIX veka,
kada je dozidan bočni deo (iz Zmaj Jovine ulice).




Istorijski arhiv - Pašina kula i Krušperova kuća
Pašina kula predstavlja trag nekadašnjeg boravka Turaka u Somboru i
najstarije je sačuvano gradsko zdanje koje potiče s kraja XVI ili
početka XVII veka. Pretpostavlja se da su Turci nakon osvajanja Sombora
1541. godine nekadašnju coborsentmihaljsku trvđavu samo prepravili i
dogradili za potrebe varoškog zapovednika. Kula kvadratne osnove sa
prizemljem i dva sprata, sačuvala je svoj nekadašnji izgled i sa
Krušperovom kućom predsetavlja jedinstvenu celinu.
Paul Krušper od Varboa, upravnik carskih dobara, gradi 1771. godine
jednospratnu pravougaonu porodičnu palatu u kasnobaroknom stilu na mestu
koje je bilo predviđeno za izgradnju zgrade Županije. Krajem XIX veka
ovde je smeštena gradska pošta, a kasnije i telefonska centrala. Danas
je u ovoj zgradi sedište Istorijskog arhiva Sombora čuva arhivsku građu
staru više od tri veka.




Kapela Svetog Ivana Nepomuka
Godine 1751. tadašnji upravnik carskih dobara Franc Redl gradi kapelu u
rokoko stilu i posvećuje je svetom Ivanu Nepomuku - zaštitniku od
poplava. Zbog svog oblika pretpostavlja se da je nastala na osnovi
nekadašnje turske bogomolje koja je postojala pored Pašine kule. Svoj
prvobitni oblik kapela je sačuvala do danas.



Kronić palata
Izgrađena je 1906. godine u stilu eklektizma i jedno je od najlepših
somborskih zdanja. Zgradu je izgradio bogati somborski advokat i
veleposednik dr Stevan Kronić. Naslednici dr Stevana Kronić su zbog
finansijskih problema 1938. godine zgradu prodali apotekaru mr Đorđu
Antiću. Nakon završetka Drugog svetskog rata zgrada postaje državno
vlasništvo. Danas je u njoj smešten Trgovinski sud. Ispred zgrade
nalazio se pravoslavni krst od crvenkastog mermera, podignut 1856.
godine, a u posleratnom periodu premešten je u portu Velike pravoslavne
crkve.




Plebanija - Župni dvor, nekadašnji franjevački samostan
Franjevački samostan se nalazi pored crkve Presvetog Trojstva. Zgrada je
počela da se gradi 1743. godine za potrebe smeštaja franjevaca, a
završena je 1749. godine. U prostorijama zgrade 24. aprila 1749. godine
somborcima je svečano uručeno Privilegijsko pismo carice Marije Terezije
kojim je grad proglašen za slobodan i kraljevski. Franjevci su 1786.
godine uredbom austrijskog cara Josifa II morali da napuste grad. Iste
godine Sombor postaje sedište velike Bačko-bodroške županije i zgrada
postaje sedište županijske administracije koja je ovde ostala do
izgradnje zgrade Županije. Danas je zgrada sedište župnog dvora. Na
južnoj fasadi zdanja nalazi se jedna od somborskih atrakcija: SUNČANI
SAT koji je načinjen 1852. godine na inicijativu tadašnjeg profesora i
upravnika Učiteljske škole Jovana Čokor, obrazovanog čoveka teške
naravi. Učenike je surovo kažnjavao, što je izazivalo đačke pobune zbog
čega je morao da napusti Sombor. Za sobom je ostavio vidan trag. Pošto
se bavio astronomijom, dao je da se sačini sunčani sat sa
sarkastično-duhovitim natpisom: ''Jedan ti je od ovih poslednji'' koji i
danas privlači pažnju.




Preparandija - Učiteljska škola
Zgrada je zadužbina Njegove svetosti Georgija Brankovića, patrijarha
srpskog, somborskog prote i nekadašnjeg upravnika Učiteljske škole.
Zgrada je izgrađena je 1895. godine u stilu neorenesanse za potrebe
održavanja nastave za muška odeljenja Učiteljske škole koja su ovde bila
do 1948. godine. Mrazovićeva ''Norme'' je 1812. godine preseljena u
Sentandreju gde je uzdignuta u Preparandiju i 1816. godine vraćena u
Sombor kao prva Srpska učiteljska škola. 1973. godine učiteljska škola
prerasta u Pedagošku akademiju, a 1993. u Učiteljski fakultet. Danas je u
zgradi Preparandije smešten muzej somborske Učiteljske škole, deo njene
biblioteke i kancelarije dekanata Učiteljskog fakulteta.



Srpska čitaonica
Zgrada je izgrađena 1882.godine u stilu eklektizma za potrebe Srpske
čitaonice koja je osnovana 1845. godine na inicijativu 72 najučenija i
najuglednija Srbina. Pesnik Laza Kostić, nakon ženidbe sa Julijanom
Palanački, postaje član Srpske čitaonice 1897. godine, a 1901. godine
izabran je za predsednika Čitaonice. Dužnost predsednika Laza Kostić će
obavljati do smrti 1910. godine. U znak pijeteta prema svom
dugogodišnjem predsedniku, Srpska čitaonica je narednih godinu dana bila
bez predsednika. Uz biblioteku Srpske učiteljske škole, Srpska
čitaonica bila je do 1918. glavna srpska knjižnica u gradu, nakon čega
tu ulogu preuzima Gradska biblioteka.



Trg Svetog Đorđa
Svoj najviši estetski domašaj trg je dosegao kada je 1940. godine
otkriven spomenik kralju Aleksandru Karađorđević (rad Antuna
Augustinčića). Ubrzo nakon otkrivanja, po dolasku mađarskih okupatora,
1941. godine spomenik je uklonjen. Spomenik je činio jedinstvenu celinu
sa pravoslavnim krstom iz 1795. godine, koji se danas nalazi u porti
Crkve svetog Đorđa. Na mestu današnje Robne kuće do 1968. nalazila se
jednospratna zgrada In foro podignuta 1804. godine. U zgradi je bila
smeštena đačka trpeza, kasnije internat Učiteljske škole i brojne
trgovinske radnje. Na trgu je u to veme postojao i prvi arteški bunar
iskopan 1887. godine.

OVDE SAM KRŠTENA...

Hram Svetog Jovana Preteče - Mala pravoslavna crkva





Hram Svetog Jovana Preteče ili Mala pravoslavna crkva je podignuta na
prostoru na kome su se oduvek nalazile bogomolje. Prvobitno je ovde bila
hrišćanska crkva koja je po dolasku Turaka pretvorena je u džamiju, da
bi nakon njihovog odlaska postala pravoslavna crkva. Kaluđeri
fruškogorskog manastira Jazak su 1716. godine sklanjajući se pred novom
pretnjom od napada Turaka, sa sobom doneli mošti cara Uroša V -
poslednjeg sprskog cara. Dve godine kasnije, kaluđeri se vraćaju u Jazak
i odnose mošti cara, a u znak zahvalnosti crkvi ostavljaju ikonu
Presvete Bogorodice donetu sa Kosova prilikom seobe Srba pod Arsenijem
Čarnojevićem. Ikona se ovde čuva i danas. Stara crkva je srušena 1786.
godine da bi na njenom mestu 1790. godine bila izgrađena nova u baroknom
stilu saelementimarokokoa. Ikonostas crkve oslikao je 1809. Pavle
Đurković.


Adresa: Njegoševa, Sombor

I Velja je Somborac...

GRAD SA ŠARMOM PROŠLOSTI



Sombor, grad bogate kulture, zelenila, baroknih fasada, umetnika i čuvenih tamburaša, smešten je u severozapadnom delu Bačke ravnice, 180 km od Beograda. Prvi put se pominje 1360. godine kao naselje Cobor Sent Mihalj. Ubrzano se razvija u sastavu plemićkog poseda poznate ugarske porodice Cobor i beleži se pod tim imenom. Prekretnicu u bogatoj istoriji Sombora predstavlja dobijanje statusa slobodnog kraljevskog grada od strane austrijske carice Marije Terezije 1749. godine i postajanje sedišta Bačkobodroške Županije (1786.). Tada Sombor počinje da se uzdiže kao gospodstvena varoš, jedinstvene urbane i arhitektonske osobenosti. U središtu grada, nazvanom "venac", zaštićenoj kulturnoj celini, grade se pravoslavna crkva Svetog Đorđa, katolička crkva Presvetog Trojstva, crkva Svetog Jovana Preteče, kapela Svetog Ivana Nepomuka, Gradska kuća, Grašalkovićeva i Krušperova palata. Otvaraju se škole, ustanovljena je Služba prve pomoći i otvorena prva apoteka u gradu, podiže se spomenik Presvetom Trojstvu, osniva se Mrazovićeva Norma. 1867. godine Sombor se železnicom povezuje sa svetom, 1789. godine dobija prvu poštu a konačan izgled grada utemeljen je 1882. godine.

Znamenitosti Sombora

Arhitektura javnih građevina i privatnih zgrada bogatih vlasnika koji su pratili stilske trendove, doprinose lepoti grada koji je do dana današnjeg sačuvao šarm prošlosti. Osim izuzetnih arhitekstonskih celina, znamenitosti Sombora čine i galerija "Milana Konjovića", Gradska kuća i muzej, Županija (koja ima soba koliko i godina dana i u kojoj je najveća slika u Srbiji - 28m2, ulje na platnu, rad Ferenca Ajzenhuta), Narodno pošorište, Kronić palata i Plebanija na čijoj se južnoj fasadi nalazi sunčani sat iz 1852. godine sa čuvenom porukom "Jedan od ovih ti je poslednji". U Katoličkoj crkvi se mogu videti orgulje, druge po veličini u Evropi.


Sombor je grad zelenila i fijakera (još 1885. godine imao je pravilnik o fijakerskoj službi). 1903. godine zasađeni su prvi bođoši doneseni iz doline Misisipija a danas ih ima preko 18.000. Sombor je i grad liciderskih kolača, a poznat je i po siru u kačici koji se proizvodi po tehnologiji koja se čuva kao tajna. Danas somborski sir predstavlja jedini priznati sir od strane Svetske mlekarske organizacije kao autohtoni sir sa prostora bivše Jugoslavije.



Turističke atrakcije

Okolina Sombora je puna turističkih atrakcija. Posmatranje ptica, safari, ribolov i lov predstavljaju izuzetno značajan segment turističke ponude u okviru Šumskog gazdinstva "Sombor". Lovište "Kozara" bogato je kvalitetnom divljači. Turisti mogu obići i Čonopljansko jezero, specijalni rezervat prirode "Gornje Podunavlje", ekološka radionica "Baračka", brodska prevodnica na Dunavu kod Bezdana, muzej duvana u Telećkoj, Monoštorki rit, Dida Hornjakov salaš, Kolekcija visokih lutaka u šokačkoj narodnoj nošnji domaće izrade, zoološki vrt "Miki" i tkačnica svilenog damasta "Novitet-Dunav". 16 km od Sombora su Apatin i Banja Junaković.

Ovako je bilo u Somboru juce na dan Svetog Stefana i posvecenju novog hleba , proslavljamo vec za redom 5. put ....

Okano ::

Ovako je bilo u Somboru juce na dan Svetog Stefana i posvecenju novog hleba , proslavljamo vec za redom 5. put ....

Misliš za SZENT ISTVÁN NAPJA?

Bilo je očigledno lepo ,a ti si sve mlađa (takođe ,očigledno)
U Apatinu se nije obeležilo (nikada) ni na koji način ,iako Opština Apatin po poslednjem popisu(2002 )  ima 20.216 Srba i nešto malo ispod 4000 Mađara (3.785) . To je ,recimo -bar petina ?

No biće da i Opštinu boli dupe ,a i "petinu stanovništva" (kojoj niko nije kriv što ne vode računa o svom "etnosu" )

Da Sent Istvan to je jedan od najvecih madjarskih praznika , u glavnom proslavljaju u celoj Vojvodini centralna proslava je Subotica i Novi Sad , bar oni koji ne zapucaju za Budimpestu gde se ovja praznik slavi u pompi , raskosu i u fulu .... Ja kao koordinator zadovoljna sam pozitivnim kritikama. Svake godine  bude prelepo pa nema sta nam ni da zamere. Ove godine cak i gradonacelnica pozdravila prisutne i zahvalila sto ulepsavamao grad i pnosna sto negujemo nase tradicije.

No usput sam cula i nesto sto me sokirao , dve novopecene "mame" gurali bebe a ja i koleginica iza njih , kad cujem ovo " Jebem ti ove sugave madjare , treba ih sve pobit!" ... Da me koleginica nije povukla za ruku mislim da bi doticnu gospodju ovim malim rucicama uplela medju daske od klupe u parku .... ali ajd nisam htela pravim cirkus , no htela sam samo sam sprecena bila :D

Hvala na komplimentu ,